Nowotwór jelita grubego

Jelita są częścią układu trawiennego. Nazywane są również przewodem żołądkowo-jelitowym. Układ trawienny przetwarza pokarm, który przyjmujemy i przekształca go w energię dla organizmu. W dalszej części artykułu przybliżymy czym jest nowotwór jelita grubego.

Budowa układu pokarmowego w tym jelita grubego

Jelita dzielą się na jelito cienkie i jelito grube (okrężnica i odbytnica). Pokarm przechodzi w dół przewodu pokarmowego, do żołądka. Pokarm jest trawiony i przechodzi dalej do jelita cienkiego. Tutaj organizm pobiera składniki odżywcze z otrzymanego pokarmu. Następnie, pokarm przechodzi przez jelito grube, które absorbuje wodę i formuje produkty przemiany materii w stolec. Stolec jest gromadzony w końcowym odcinku (odbytnica) do momentu wydalenia go z organizmu.

Jelito cienkie

Jelito cienkie jest właściwie najdłuższą częścią jelit. Jest nazywane cienkim, ponieważ jest węższe niż jelito grube. Rak jelita cienkiego jest rzadko spotykany.

Jelito grube

Jelito grube składa się z okrężnicy i odbytnicy. Ściany jelita grubego mają kilka warstw. Rak jelita zaczyna się w najgłębszej warstwie – w błonie śluzowej jelita. Jeśli pozostanie nieleczony, może wrosnąć w warstwę mięśniową, która jest pod spodem, a następnie przechodzi przez ścianę jelita. W większości przypadków rak jelit rozwija się od 5 do 10 lat. Zazwyczaj zaczyna się od małej narośli na ścianie jelita zwanej polipem lub gruczolakiem.

Jak objawia się nowotwór jelita grubego

Objawy raka jelita grubego to między innymi:

• Krwawienie z końcowego odcinka (z odbytnicy) lub krew w stolcu
• Utrzymujące się zmiany w normalnym funkcjonowaniu jelit, takie jak biegunka lub luźny stolec
• Guz w podbrzuszu (zazwyczaj po prawej stronie) lub w odbytnicy
• Uczucie napięcia w odbytnicy
• Utrata wagi
• Anemia (niski poziom czerwonych krwinek) spowodowana krwawieniem z guza, mogąca powodować uczucie zmęczenia i czasami również zadyszkę

Rak jelita może również powodować blokadę (obstrukcję). Objawy obstrukcji to nagłe i ostre bóle brzucha, uczucie wzdęcia, zaparcia i nudności.

Wizyta u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej

Wszystkie te objawy mogą być spowodowane innymi schorzeniami, między innymi hemoroidami, infekcjami lub stanami zapalnymi jelit. Jeśli niepokoi cię którykolwiek z objawów, umów się na wizytę do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Połączenie objawów i twojego wieku jest ważne i da informację twojemu lekarzowi czy istnieje zagrożenie rakiem jelita.

Grupy podwyższonego ryzyka w przypadku nowotworu jelita grubego

Jak powszechny jest nowotwór jelita grubego?

Rak jelita jest czwartym najczęściej występującym nowotworem w Wielkiej Brytanii. Większość nowotworów jelita to nowotwory jelita grubego (okrężnicy), przy czym 1 na 3 przypadki to rak odbytnicy. Dokładna przyczyna raka jelita nie jest znana. Ponad 8 na 10 przypadków raka jelita grubego (80%) jest diagnozowanych u osób około 60. roku życia lub starszych.

Historia zachorowań na nowotwór jelita grubego w rodzinie i dziedziczenie

Znacząca historia zachorowań istnieje wtedy, gdy masz kilkoro krewnych od tej samej strony rodziny u których zdiagnozowano raka jelita grubego, lub jednego lub więcej krewnego, u którego zdiagnozowano raka jelita grubego w młodym wieku. Jeśli uważasz, że masz znaczącą historię zachorowań na raka w rodzinie, umów się na wizytę do swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który skieruje się do poradni genetycznej.

Około 1 na 20 przypadków raka jelita (5%) jest spowodowane przez dziedziczenie genetyczne zwane rodzinną polipowatością gruczolakowatą (z ang. FAP) oraz dziedzicznym rakiem jelita grubego niezwiązanego z polipowatością (z ang. HNPCC, zwany również Zespołem Lyncha). Osoby pochodzenia żydowsko-aszkenazyjskiego również znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na raka jelita grubego.

Schorzenia zwiększające ryzyko

Narośle w jelitach zwane polipami lub gruczolakami mogą rozwinąć się w nowotwór wraz z biegiem czasu. Gruczolaki są dość powszechne, jednak niewiele nich przekształca się w nowotwór złośliwy. Gry pacjent cierpi na zapalenie okrężnicy jelita grubego lub na chorobę Leśniowskiego-Crohna przez wiele lat, ryzyko raka jelita zwiększa się. Cukrzyca i inne schorzenia również zwiększają ryzyko, jednakże nie jest znana przyczyna takiego stanu rzeczy. Znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na raka jelita, jeśli już przechodziłeś przez tę chorobę lub w przypadku przebytego raka macicy, jąder lub chłoniaka.

Dieta a nowotwór jelita grubego

Żadna dieta nie gwarantuje wyeliminowaniu ryzyka zachorowania na raka jelita. Jednakże zmiana diety może przyczynić się do zredukowania tego ryzyka, tak samo jak do poprawy ogólnego stanu zdrowia.

Badacze twierdzą, że można zapobiec między 15 a 35 na 100 przypadków raka (15-35%) zmieniając swoją dietę. Ten obszar badań jest trudny do analizy, ponieważ diety są bardzo zróżnicowane zarówno pod względem jakościowym i ilościowym.

Jeśli zdiagnozowano u ciebie raka jelita, twoje potrzeby żywieniowe będą musiały ulegnąć zmianie z powodu schorzenia lub leczenia. Jeśli cierpisz na raka jelita i jesteś zainteresowany zmianą diety, poproś lekarza o skierowanie do dietetyka.

Rodzaje pokarmów a rak jelita grubego:

• Błonnik a rak jelita grubego – z badań wynika, że błonnik (obecny głównie w owocach, warzywach i produktach zbożowych) pomaga zapobiegać rakowi jelita grubego
• Owoce i warzywa a rak jelita grubego – obszerne Europejskie Badanie Prospektywne w Zakresie Raka i Odżywiania (z ang. EPIC) pokazało, że osoby jedzące duże ilości owoców i warzyw znajdują się w grupie niższego ryzyka zachorowania na raka jelita grubego
• Mięso a rak jelita grubego – spożywanie dużej ilości czerwonego mięsa, zwłaszcza mięsa przetworzonego, zwiększa ryzyko zachorowania na raka jelita grubego
• Ryby a rak jelita grubego – spożywanie większej ilości ryb prawdopodobnie obniża ryzyko zachorowania na raka jelita grubego
• Masa ciała a rak jelita grubego – osoby, które mają nadwagę lub są otyłe mają zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita, zwłaszcza mężczyźni
• Wapń a rak jelita grubego – diety bogate w wapń mogą przyczynić się do obniżenia ryzyka zachorowania na raka jelita grubego
• Alkohol a rak jelita grubego – ryzyko zachorowania na raka jelita wzrasta o 15% u osób które piją 12.5 jednostek alkoholu tygodniowo i jest jeszcze wyższe u osób pijących większe ilości

Zapobieganie rakowi jelita grubego

Aktywność fizyczna

Osoby, które są znacząco aktywne fizycznie mają niskie ryzyko zachorowania na raka okrężnicy lub odbytnicy. Nie jest wiadome, dlaczego ćwiczenia pomagają. Prawdopodobnie chodzi o wpływ na poziom hormonów lub też zmianę w prędkości podstawowej przemiany materii. Również być może powodują one zmiany w czasie, jaki pokarm pozostaje w twoich jelitach.

Aspiryna i NLPZ

Aspiryna i leki zwane niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ) takie jak ibuprofen (Nurofen) mogą zapobiegać nowotworom jelita/układu trawiennego. W badaniu z roku 2010, testy kliniczne dowiodły, że przyjmowanie niewielkich dawek aspiryny przez kilka lat zredukowało ryzyko raka okrężnicy, lecz nie zredukowało ryzyka raka odbytnicy. Jednakże aspiryna powoduje skutki uboczne. Badania analizują wykorzystanie leków takich jak aspiryna w celu zapobiegania rakowi jelita grubego. Nie należy regularnie przyjmować ani aspiryny ani NLPZ bez uprzedniej konsultacji z lekarzem.

Inne czynniki ochronne

Hormonalna terapia zastępcza oraz pigułki antykoncepcyjne mogą chronić przed rakiem jelita. Ryzyko zachorowania maleje również wtedy, gdy osoba ma wysoki poziom witaminy D oraz gdy jest niepaląca.

Wskazówki dietetyczne przy zapobieganiu rakowi jelita grubego

Możesz przyczynić się do zapobiegania rakowi jelita, gdy jesz:

• Mniej mięsa przetworzonego i wędlin – boczku, kiełbas i szynki
• Mniej czerwonego mięsa i więcej ryb
• Więcej błonnika z produktów zbożowych, warzyw strączkowych, owoców i warzyw
• Więcej owoców
• Więcej warzyw, zwłaszcza zielonych i liściastych
• Pokarmy bogate w wapń – mleko, jogurty, sery
• Ograniczenie alkoholu również może obniżyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.

Dieta bogata w tłuszcze jest zwykle uważana za niezdrową, lecz nie jest znaczącym czynnikiem w kwestii raka jelita grubego. Jednakże w związku z ogólnym stanem zdrowia, zalecane jest zmniejszyć ilość tłuszczu w diecie, zwłaszcza tłuszczu zwierzęcego. Postaraj się nie używać zbyt dużo tłuszczu/oleju do gotowania. Jeśli korzystasz z oliw i olejów, oliwa z oliwek jest najlepsza. Jakiekolwiek wielonienasycone kwasy tłuszczowe w olejach (na przykład w oleju słonecznikowym) są o wiele lepsze niż tłuszcze zwierzęce takie jak smalec czy masło.

Badania przesiewowe w kierunku raka jelita

Badania przesiewowe w kierunku raka jelita zmierzają do wykrycia raka we wczesnym stadium (u osób z brakiem objawów). Wczesne leczenie jest bardziej efektywne. Badania przesiewowe w kierunku raka również pomagają w znalezieniu polipów. Polipy to nie rak, jednakże mogą się przekształcić w raka z biegiem czasu. Można je łatwo usunąć i tym samym zredukować ryzyko rozwoju nowotworu. Jeśli zauważasz objawy, zgłoś się do lekarza. Nie czekaj na wizytę z badaniem przesiewowym.

Badania przesiewowe

Wraz z zaproszeniem na badanie przesiewowe, badany otrzymuje pocztą zestaw do badań. Test ten sprawdza czy pojawiła się krew utajona w kale (w stolcu). To jest tak zwany test na krew utajoną w kale.

Jedynie 2 na 100 przebadanych (2%) otrzyma wynik pozytywny, wskazujący na to, że w ich kale jest krew. Wynik pozytywny nie oznacza raka. Jednakże wtedy należy przeprowadzić dalsze badania. Zwykle pacjenci zostają skierowani na kolonoskopię, aby lekarz mógł obejrzeć wnętrze jelita i poznać przyczynę krwawienia.

Kto jest badany w kierunku raka jelita grubego?

Możesz przystąpić do badania przesiewowego jeśli masz:

• rodzinną polipowatością gruczolakowatą (z ang. FA P – familial adenomatous polyposis)
• dziedzicznego raka jelita grubego niezwiązanego z polipowatością (z ang. HNPCC – hereditary nonpolyposis colorectal cancer, zwany również Zespołem Lyncha)
• znaczącą rodzinną historię zachorowań na raka jelita (kilkoro krewnych od tej samej strony rodziny, u których zdiagnozowano raka jelita, lub jednego lub więcej krewnego, u którego zdiagnozowano raka jelita w młodym wieku)
• zapalenie okrężnicy jelita grubego lub chorobę Leśniowskiego-Crohna
• usunięte w przeszłości polipy jelit
• przebytego raka jelita

Typy raka jelita grubego

Istnie kilka różnych typów raka jelita. Są nazywane według rodzaju komórek, w których się zaczynają rozwijać.

Gruczolakorak

Więcej niż 95 na 100 (95%) przypadków zdiagnozowanego raka jelita grubego to gruczolakoraki. Oznacza to, że rak rozpoczął się w komórkach gruczołu w błonie śluzowej jelita. Lekarze mogą mówić o guzie śluzowym lub o guzie sygnetowatokomórkowym. Są to rzadko spotykane rodzaje gruczolakoraków a ich nazwy odnoszą się do ich wyglądu pod mikroskopem.

Rak płaskonabłonkowy

Komórki płaskonabłonkowe są komórkami podobnymi do komórek skóry i tworzą błonę śluzową jelita wraz z komórkami gruczołowymi. Ten rodzaj raka jelita grubego jest rzadko spotykany. Jest on leczony w ten sam sposób, co nowotwory odbytu.

Inne nowotwory jelit

Rakowiak jest nietypowym rodzajem wolno rosnącego guza zwanego guzem neuroendokrynnym. Tego rodzaju guzy rosną w tkance produkującej hormony i są leczone inaczej niż nowotwory jelita grubego. Dostępny jest osobny rozdział z informacjami na temat rakowiaków.

Mięsaki są to nowotwory komórek tkanki łącznej, takich jak komórki kości lub mięśni. Większość mięsaków w okrężnicy lub odbycie to mięsaki gładkokomórkowe. To oznacza, że rozwinęły się w mięśniach gładkich. Mięsaki są leczone inaczej niż gruczolakoraki jelita lub odbytu. Dostępny jest osobny rozdział z informacjami na temat mięsaków.

Chłoniaki to nowotwory układu limfatycznego. Jedynie 1 na 100 (1%) nowotworów jelita grubego to chłoniaki. Są leczone zupełnie inaczej niż pozostałe nowotwory jelita grubego.

Czy należy zgłosić się do specjalisty od nowotworów jelita?

Dla lekarza podstawowej opieki zdrowotnej może stanowić problem zdecydowanie czy jest to rak, czy też coś mniej poważnego. Objawy w obrębie jelit są zwykle łączone z czymś mniej poważnym niż nowotwór.

Objawy mogą wymagać natychmiastowego skierowania u osoby w dowolnym wieku, jeśli:

• Pojawił się guz w podbrzuszu, w okolicy jelita grubego lub guz w końcowym odcinku jelita (w odbycie)
• Pojawiła się anemia zwana anemią z niedoboru żelaza bez znanej przyczyny

Twój lekarz podstawowej opieki zdrowotnej powinien zdecydować o pilnym skierowaniu, jeśli:

• Masz powyżej 60 lat, pojawia się u ciebie krwawienie z odbytu przez 6 tygodni lub pojawiła się zmiana w funkcjonowaniu jelit z tendencją do luźnych lub częstszych stolców i trwa przez 6 tygodni lub dłużej
• Masz między 40 a 59 lat i pojawia się u ciebie krwawienie z odbytu wraz ze zmianą w funkcjonowaniu jelit z tendencją do luźnych lub częstszych stolców i trwa przez 6 tygodni lub dłużej

Jeśli masz wrażenie, że twój lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie traktuje poważnie twoich objawów, weź ze sobą wszystkie te informacje i przedyskutujcie je podczas wizyty.

O co zapytać lekarza w kwestii raka jelita grubego?

• Co wskazuje na to, że mam raka jelita grubego lub raka odbytu?
• Czy w moim przypadku jest większe ryzyko zachorowania na raka jelita niż u innych?
• Czy powinienem poddać się badaniu przesiewowemu w kierunku raka jelita grubego?
• Jakie badania obejmuje badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego?
• Czy zmiana diety pomoże zapobiec rakowi jelita grubego?
• Czy istnieje coś jeszcze, co mogłoby się przyczynić do obniżenia ryzyka zachorowania na raka jelita grubego?

Badania w kierunku raka jelita grubego

Zazwyczaj zaczyna się wizyty u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który zapyta o ogólny stan zdrowia, przebada pacjenta i zleci badania krwi. Lekarz może również wykonać badanie odbytu. Następnie lekarz może skierować do szpitala na dalsze badania lub prześwietlenia RTG.

W szpitalu

Lekarz specjalizujący się w nowotworach jelita grubego zapyta cię o twoją historię medyczną i objawy, jakie u ciebie wystąpiły. Lekarz lub wykwalifikowana pielęgniarka wykonają badanie za pomocą sondy, aby obejrzeć wnętrze odbytu (proktoskopia) lub końcowej części jelita grubego (sigmoidoskopia). Zazwyczaj badania te są wykonywane w ambulatorium. Przed wykonaniem sigmoidoskopii, pacjent musi mieć opróżnione jelito grube. Zazwyczaj, w celu oczyszczenia jelita, jest wykonywana lewatywa lub podawane są środki przeczyszczające przed badaniem.

Jeśli badanie zlokalizuje zmienione obszary, lekarz lub pielęgniarka pobiorą próbki (wykonają biopsje). W przypadku gdy pojawią się narośle na błonie śluzowej jelita (polipy), lekarz lub pielęgniarka usuną je oraz wyślą do przebadania pod mikroskopem.

Twój lekarz może zalecić ci kolonoskopię. Badanie to pozwala na obejrzenie wnętrza jelita grubego. Jest to wykonywane w ambulatorium i zajmuje około godziny. Przed tym badaniem jelito musi zostać opróżnione. Prawdopodobnie dostaniesz lek uspokajająco – nasenny tuż przed badaniem. Twój lekarz lub pielęgniarka poproszą o położenie się na boku i włożą giętką rurkę w twój odbyt i pokierują ją jelita. Dzięki temu podczas testu mogą zrobić zdjęcia i biopsje błony śluzowej jelita.

Twój lekarz może zadecydować, że potrzebujesz lewatywy baru, która pokaże zarys jelita przy wykorzystaniu prześwietlenia RTG.

Dalsze badania w kierunku raka jelita grubego

Jeśli badania wykażą, że w jelicie grubym jest nowotwór, będą potrzebne dalsze badania, aby dowiedzieć się więcej na jego temat oraz czy już jest w stadium rozsiewu.

Tomografia komputerowa

Ten rodzaj badania polega na zrobieniu serii zdjęć RTG z różnych kątów widzenia. Zdjęcia są przekazywane do komputera i składają się na dokładny obraz wnętrza organizmu.

Rezonans magnetyczny

To badanie wykorzystuje silne magnesy w celu stworzenia obrazu. W przypadku raka odbytu, rezonans magnetyczny niekiedy daje bardziej szczegółowe obrazy niż tomograf.

USG odbytu

To badanie jest rodzajem USG, które jest wykorzystywane w celu dokładniejszego zbadania nowotworu odbytu. Lekarz lub technik umieszcza głowicę ultrasonografu wewnątrz odbytu. Badanie może powodować dyskomfort, ale trwa tylko kilka minut.

Inne badania

Twój lekarz może również zlecić USG brzucha, prześwietlenie RTG klatki piersiowej, badanie krwi lub pozytonową tomografię emisyjną.

O co zapytać lekarza odnośnie badań związanych z rakiem jelita grubego?

• Jakie badania będą przeprowadzane?
• Czego będziecie szukać podczas badań?
• Czy testy pokażą czy mam raka?
• Jak rzetelne są testy?
• Czy muszę przygotować się do badań?
• Czy badania są bolesne?
• Czy któreś z badań ma skutki uboczne?
• Czy mogę przystąpić do badań w ambulatorium?
• Czy mogę wziąć ze sobą osobę towarzyszącą na czas badań?
• Po jakim czasie otrzymam wyniki badań?

Stopnie zaawansowania klinicznego raka jelita grubego

Stopień zaawansowania klinicznego raka (faza) oznacza określenie jego rozmiaru oraz czy są już przerzuty. Klasyfikacja TNM lub numerowany system zaawansowania klinicznego raka są wykorzystywane na całym świecie. Rozwinięcie skrótu TNM to T (Tumor – z ang. guz) – określa rozmiar guza, N (Node – z ang. węzeł) – określa czy komórki rakowe są obecne w węzłach chłonnych, M (Metastasis – z ang. przerzut) – określa czy rak rozprzestrzenił się gdziekolwiek indziej w organizmie. W Wielkiej Brytanii lekarze wykorzystują 5. wersję klasyfikacji TNM stopnia zaawansowania klinicznego raka jelita grubego.

Jest 5 głównych stopni zaawansowania klinicznego raka, od stopnia 0 do stopnia 4. Stopień 0 oznacza, że rak jest obecny w błonie śluzowej jelita. Nazywany jest również rakiem przedinwazyjnym.

• Stopień 1 oznacza, że rak przedostał się przez błonę śluzową jelita i mógł sięgnąć do błony mięśniowej.
• Stopień 2 oznacza, że rak przedostał się przez powłokę zewnętrzną ściany jelita, lub że przedostał się przez ścianę jelita do pobliskich tkanek lub organów.
• Stopień 3 oznacza, że rak rozprzestrzenił się do pobliskich węzłów chłonnych.
• Stopień 4 oznacza, że rak rozprzestrzenił się do innych części organizmu takich jak wątroba lub płuca. Taki stan nazywany jest zaawansowanym rakiem jelita.

Podczas planowania leczenia lekarze również biorą pod uwagę stopień złośliwości raka. Jest to informacja o tym jak wyglądają komórki rakowe pod mikroskopem, czy w ich wyglądzie jest duże odchylenie. To daje lekarzom informację o tym jak może postępować nowotwór. Nowotwory o niskim stopniu złośliwości zwykle rosną wolniej i jest mniejsze prawdopodobieństwo przerzutu niż w przypadku nowotworów o wysokiej złośliwości.

Klasyfikacja Dukesa w przypadku raka jelita grubego

Stadium raka oznacza jego rozmiar i czy są obecne przerzuty. Jest to istotna informacja, ponieważ plan leczenia jest często oparty właśnie o stadium.

Rak jelita grubego może być sklasyfikowany według systemu Dukesa. Lekarze mówią wtedy o raku w fazie A, B, C lub D.

• Faza A – oznacza, że rak jest obecny tylko w najbardziej wewnętrznej części błony śluzowej jelita lub odbytu, albo, że nieznacznie przedostał się do błony mięśniowej
• Faza B – oznacza, że rak przedostał się przez błonę mięśniową okrężnicy lub odbytu
• Faza C – oznacza, że rak ma przerzuty do co najmniej jednego węzła chłonnego w najbliższym otoczeniu
• Faza D – oznacza, że rak ma przerzuty gdziekolwiek indziej w organizmie, na przykład do wątroby lub płuc. Niektórzy lekarze nazywają to stopniem 4 lub zaawansowanym rakiem jelita grubego.

Statystyki i perspektywy w przypadku raka jelita grubego

Perspektywy oznaczają szanse na wyzdrowienie. Lekarze nazywają to prognozą. Prawdopodobny wynik leczenia raka jelita zależy od tego, jak bardzo jest on zaawansowany w momencie zdiagnozowania.

Na naszej stronie udostępniamy dość szczegółowe informacje na temat prawdopodobnych perspektyw na dane fazy raka jelit grubego. Statystyki, których używamy są pozyskiwane z różnorodnych źródeł, między innymi z opinii ekspertów, którzy sprawdzają nasze informacje. Statystyki są jedynie ogólną informacją. Aby uzyskać pełen i szczegółowy obraz sytuacji, należy skontaktować się ze swoim specjalistą. Udostępniamy statystyki, ponieważ zainteresowani proszą o nie, jednakże nie wszyscy chcą mieć taką wiedzę.

Jak rzetelne są statystyki odnośnie raka?

Nie istnieją statystyki, które powiedzą, co się stanie z danym pacjentem. Ten sam typ nowotworu może rozwinąć się w zupełnie inny sposób u różnych osób. Statystyki nie mówią o różnych rodzajach terapii, jakie przechodzą chorzy. Ponadto, statystyki nie pokazują, w jaki sposób terapia mogła wpłynąć na prognozę. Istnieje wiele czynników, które wpływają na perspektywy i przebieg terapii.

Rodzaje leczenia raka jelita grubego

Podczas planowania twojego leczenia, specjalista, który się tobą zajmuje, weźmie pod uwagę rodzaj i rozmiar nowotworu, to czy już są przerzuty (stadium) oraz to, jak wyglądają komórki rakowe pod mikroskopem (stopień złośliwości). Ponadto, istotny również będzie ogólny stan zdrowia i kondycja fizyczna.

Druga opinia

Niektórzy czują potrzebę zasięgnięcia drugiej opinii od innego lekarza, zanim podejmą decyzję o leczeniu. Jeśli potrzebujesz drugiej opinii, poproś o skierowanie specjalistę, który się tobą opiekuje lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

Leczenie główne

Operacja jest leczeniem głównym w 8 na 10 przypadkach u osób ze zdiagnozowanym rakiem jelita grubego. Ponadto, pacjent może mieć również chemioterapię lub radioterapię.

Leczenie wczesnego raka jelita

Większość pacjentów chorych na raka jelita grubego we wczesnej fazie ma operację. Twój lekarz będzie członkiem zespołu specjalistów, którzy zdecydują o najlepszym leczeniu i opiece dla ciebie. Zespół ten nazywa się zespołem multidyscyplinarnym. Podczas planowania leczenia wezmą oni pod uwagę wiele czynników takich jak: rodzaj i rozmiar nowotworu oraz ogólny stan zdrowia i kondycję fizyczną. Większość pacjentów chorych na raka jelita we wczesnej fazie ma operację. Niektórzy mają również chemioterapię lub radioterapię.

Operacja

W wielu przypadkach pacjentów z rakiem jelita grubego we wczesnej fazie, chirurg może wyciąć całość nowotworu. Niektórzy pacjenci zostaną w ten sposób wyleczeni. To oznacza, że rak nigdy już nie powróci. Niestety, nie każdy, kto ma operację, zostanie wyleczony. Jeśli rak rozprzestrzenił się do węzłów chłonnych w pobliżu jelita, niektóre komórki mogły przenieść się do innych części organizmu. Komórki te mogą przekształcić się w raka wtórnego (metastaza). Aby temu zapobiec, lekarz może zasugerować dalsze leczenie po operacji.

Radioterapia

Lekarze zazwyczaj nie decydują się na wykorzystanie radioterapii w przypadku raka jelita grubego. W przypadku raka odbytu pacjent może mieć połączoną radioterapię z chemioterapią lub radioterapię przed/po operacji. Jeśli guz jest duży, te rodzaje leczenia pomogą go zmniejszyć przed operacją.

Chemioterapia

Twój specjalista może zasugerować chemioterapię, aby spróbować zniszczyć jakiekolwiek pozostałe komórki rakowe po operacji na raka okrężnicy lub odbytu. To jest tak zwana chemioterapia uzupełniająca.

Leczenie zaawansowanego nowotworu jelita grubego

Zaawansowany rak jelita grubego, to nowotwór, który rozprzestrzenił się do innych części organizmu z miejsca gdzie pojawił się po raz pierwszy w jelicie: okrężnica lub odbyt. Twój nowotwór może być zaawansowany już w momencie diagnozy, lub może powrócić po pewnym czasie od momentu pierwszego leczenia.

W momencie, gdy rak jelita rozprzestrzenił się do innych części organizmu, jest mało prawdopodobne, aby był wyleczalny. Jednakże leczenie zwykle pomaga kontrolować nowotwór przez długi czas. Wybór leczenia zależy od rodzaju raka, ilości nowotworów wtórnych i ich lokalizacji, leczenia jakie już pacjent przeszedł oraz ogólnego stanu zdrowia i kondycji fizycznej.

W celu zmniejszenia rozmiaru raka i kontrolowania nowotworu, pacjent może mieć zaleconą chemioterapię lub radioterapię. W niektórych sytuacjach, twój lekarz może zasugerować operację w celu leczenia zaawansowanego raka jelita.

Lekarze czasem stosują specjalistyczne leczenie chirurgiczne, które niszczy komórki rakowe z przerzutu do wątroby (wtórny rak wątroby). Leczenie to obejmuje chembolizację żyły wrotnej, ablację radiofrekwencyjną, krioterapię, ablację mikrofalową i laseroterapię.

Nowsze rodzaje leków wykorzystywanych do terapii biologicznych, takie jak bevacizumab (Avastin) i cetuksymab (Erbitux), są przeznaczone do leczenia zaawansowanego raka wątroby.

Decyzja o leczeniu nowotworu jelita

Zdecydowanie o rodzaju leczenia lub podjęciu leczenia w ogóle, może być trudne w przypadku zaawansowanego nowotworu. Ważne jest, aby zrozumieć, co można zyskać poprzez leczenie. Ponadto, należy wziąć pod uwagę jakość życia podczas leczenia. Twój lekarz przedyskutuje z tobą wszystkie dostępne opcje. Oprócz tego, możesz skonsultować się z doradcą lub wykwalifikowana pielęgniarką. Dobrym pomysłem jest też rozmowa z bliskim przyjacielem lub krewnym.

Niektórzy czują potrzebę zasięgnięcia drugiej opinii od innego lekarza zanim podejmą decyzję o leczeniu. Jeśli potrzebujesz drugiej opinii, poproś specjalistę, który się tobą opiekuje lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej o skierowanie.

Jaka operacja na nowotwór jelita grubego?

Istnieją różne rodzaje operacji raka jelita. Wybór będzie zależał od tego, gdzie jest zlokalizowany nowotwór, jaki jest jego rozmiar oraz czy są przerzuty.

Jeśli rak jest niewielkich rozmiarów, we wczesnej fazie, chirurg może go po prostu wyciąć z błony śluzowej jelita wraz z marginesem tkanki zdrowej. Taka operacja jest nazywana lokalną resekcją.

Jeśli twój nowotwór jest większy, chirurg usunie część jelita, tam gdzie jest on umiejscowiony, i połączy jelito z powrotem. W przypadku gdy w pobliskich węzłach chłonnych pojawią się przerzuty, węzły również muszą być usunięte. W przypadku raka odbytu, chirurg zwykle również usuwa część tkanki, która pokrywa jelito (krezka jelita).

Aby zapewnić czas na zagojenie się jelita, chirurg może wykonać czasową kolostomię lub ileostomię. Otwór biegnie z jelita do powierzchni brzucha i jest nazywany stomią. Pacjent gromadzi produkty przemiany materii z jelita w specjalnym worku umieszczonym przy otworze. Następnie, po kilku miesiącach, jest przeprowadzana kolejna operacja w celu reparacji stomii. Jeśli został usunięty duży fragment jelita lub odbytu, chirurg może wykonać stomię stałą, lecz większość chorych nie potrzebuje takiego rozwiązania. Chirurg przedyskutuje tę kwestię z tobą przed operacją.

W ciągu ostatnich kilku lat chirurdzy pracowali nad rozwojem operacji laparoskopowej mającej na celu usunięcie guzów we wczesnej fazie. Tego rodzaju operacja jest nazywana resekcją laparoskopową. Ten typ operacji powinien być już dostępny we wszystkich szpitalach NHS (Brytyjskiej Służby Zdrowia), które zajmują się leczeniem raka jelita.

Operacja w przypadku zaawansowanego raka jelita grubego

Usunięcie raka, który powraca do jelita może być możliwe. Mimo że wyleczenie jest mało prawdopodobne, to usunięcie guza jelita może złagodzić objawy.

Operacja w przypadku niedrożności jelita grubego

Rak jelita grubego niekiedy całkowicie je blokuje. To powoduje takie objawy jak ból, wymioty i zaparcia. Pacjent może zostać skierowany na operację w celu udrożnienia jelita i zrobienia otworu w brzuchu, aby poprzez ruch jelit mogły zostać wydalane produkty przemiany materii do worka (kolostomia). To jest poważna operacja w przypadku, gdy samopoczucie pacjenta nie jest najlepsze. Jeśli pacjent nie może poddać się takiej operacji, chirurg instaluje rurkę zwaną stentem aby utrzymać otwarte jelito.

Leki takie jak somatostatyna lub oktreotyd mogą pomóc kontrolować objawy niedrożnego jelita zamiast operacji. Niestety, tego rodzaju leczenie pozwoli jedynie kontrolować objawy przez określony czas.

Operacja w celu usunięcia niewielkich nowotworów wtórnych

Jeśli rak jelita rozprzestrzeni się, zazwyczaj umiejscawia się w wątrobie lub płucach. W przypadku gdy nowotwór wtórny jest niewielki i jest jeden lub dwa guzy, pacjent ma szansę na usunięcie ich poprzez operację. Chirurdzy mogą częściej wykonywać operacje w przypadku przerzutów do wątroby niż w przypadku przerzutów do płuc.

Istnieją również specjalistyczne operacje w przypadku przerzutów do wątroby, takie jak chembolizacja żyły wrotnej, ablacja radiofrekwencyjna, krioterapia i ablacja mikrofalowa.

Przed operacją jelita

Przed operacją pacjent spotyka się z chirurgiem i anestezjologiem i zazwyczaj również z pielęgniarką specjalistyczną. Wytłumaczą oni pacjentowi co obejmuje operacja i czego można się spodziewać. Lekarz poprosi o podpisanie formularza zgody na operację. W przypadku wykonywania kolostomii i ileostomii, pacjent spotyka się również z pielęgniarką stomijną, która wytłumaczy jak należy dbać o siebie po takiej operacji. Ponadto zostaną wykonane badania mające na celu sprawdzenie czy stan zdrowotny pacjenta pozwala na przeprowadzenie operacji. Badania te to między innymi: badania krwi, prześwietlenie RTG klatki piersiowej, oraz EKG w celu sprawdzenia stanu serca.

Przygotowanie jelita

Przed niektórymi rodzajami operacji nie jest potrzebna specjalna dieta lub przygotowanie jelit. Jednak czasem pacjent będzie poproszony o przestrzeganie specjalnej diety przez kilka dni przed operacją. Pacjent może również otrzymać środek przeczyszczający do codziennego przyjmowania 2 lub 3 dni przed operacją.

Jedzenie i napoje

Pielęgniarka podaje pacjentowi wysokoenergetyczny napój proteinowy na dzień przed operacją. Pacjent nie może spożywać niczego na 6 godzin przed operacją, niekiedy przyjmowanie płynów jest również zakazane w tym samym czasie. W niektórych szpitalach pielęgniarka podaje czysty napój energetyczny na noc przed operacją oraz 2 do 3 godzin przed nią.

Zapobieganie infekcjom i zakrzepom

Aby zapobiec infekcjom po operacji, pacjent otrzyma przed operacją antybiotyk. Natomiast, aby zapobiec tworzeniu się zakrzepom krwi, pacjent dostanie zastrzyki podskórne z lekiem przeciwzakrzepowym. Pielęgniarka lub fizjoterapeuta pokażą ćwiczenia na nogi, które pacjent powinien wykonywać po operacji. Ponadto pacjent dostanie pończochy uciskowe.

Po operacji raka jelita

Po operacji będziesz mieć umieszczone w ciele rurki. Jedna z nich to będzie kroplówka. Ponadto rurki drenujące z blizny pooperacyjnej, połączone z butelką. Oprócz tego będziesz mieć rurkę prowadzącą do pęcherza (cewnik), aby odprowadzać mocz oraz rurkę wprowadzoną przez nos do żołądka (sonda nosowo-gastryczna).

Pielęgniarka i fizjoterapeuta będą zachęcać cię do ruchu tak szybko, jak to możliwe. Pomogą ci przy głębokich oddechach i ćwiczeniach na nogi, aby zapobiec infekcjom w klatce piersiowej i zakrzepom krwi. Możesz nie być w stanie jeść lub pić przez kilka dni, pielęgniarki będą zachęcały do jedzenia małych ilości po 24 godzinach.

Środki przeciwbólowe

Przez kilka pierwszych dni będziesz odczuwać ból. Jeśli czujesz ból, koniecznie powiedz o tym lekarzowi lub pielęgniarce bez zbędnej zwłoki. Przy twojej współpracy, będą mogli zdecydować, jaki rodzaj i jaka dawka leków przeciwbólowych będzie odpowiednia dla ciebie.

Pielęgniarka wykwalifikowana w zakresie raka jelita

Na większości oddziałów chirurgii, gdzie wykonuje się operacje jelit, obecna jest pielęgniarka wykwalifikowana w tym zakresie. Taka osoba doradza i wspiera, oraz umawia kolejne wizyty. Pacjent otrzyma numer telefonu, aby dzwonić, gdy potrzebuje porady po powrocie do domu. Prawdopodobnie po około tygodniu, do dziesięciu dni, pacjent będzie gotowy do powrotu do domu.

Gdy potrzebujesz kolostomii z powodu raka jelita

Chirurg wycina w brzuchu otwór zwany stomią. Jelito biegnie do tego miejsca, a stolec gromadzi się w worku zamocowanym do otworu. Stomia nie jest bolesna. Będzie opuchnięta po operacji, ale z czasem opuchlizna zejdzie.

Jak dbać o stomię?

Nauka dbania o kolostomię może na początku wywoływać niepokój. Pielęgniarka stomijna odwiedzi cię przed i po operacji, oraz pomoże ci nauczyć obsługi stomii. Pielęgniarka będzie zajmować się twoją kolostomią i zmieniać worki przez pierwsze kilka dni.

Bliska osoba może być potrzebna, podczas gdy pielęgniarka będzie pokazywała jak dbać o kolostomię. Taka osoba pomoże ci zapamiętać co po kolei robić i udzieli pomocy w domu. Pielęgniarka udostępni ci numer telefonu, pod który możesz zadzwonić, gdy będziesz potrzebował porady lub wsparcia. Pielęgniarka stomijna lub pielęgniarka środowiskowa może odwiedzać cię w domu, aby sprawdzić czy dobrze sobie radzisz.

Od twojej pielęgniarki otrzymasz worki stomijne do zabrania ze sobą do domu. Kolejne dostaniesz w aptece albo u lokalnego dystrybutora. Wszystkie akcesoria stomijne są bezpłatne, ale konieczna jest na nie recepta od twojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

Jeśli potrzebujesz ileostomii w przypadku raka jelita cienkiego

Jelito cienkie jest również zwane ileum (z łaciny). Otwór biegnący z wnętrza ciała do powłoki skórnej jest nazywany stomią. Natomiast ileostomia jest tworzona wtedy, gdy chirurg przyszywa koniec jelita cienkiego do otworu wyciętego w powłoce brzusznej. Stolec będzie wydostawać się przez stomię. Będziesz nosił przy sobie worek zamocowany do skóry wokół stomii, a w nim będzie gromadzić się stolec. Będzie tam mieszanka stałego i płynnego stolca wraz z niewielką ilością gazu.

Ileostomia tymczasowa

Niektórzy pacjenci cierpiący na raka jelit mają ileostomię tymczasową. Ileostomia pozwala, aby jelito zagoiło się po usunięciu nowotworu. Kilka miesięcy później, pacjent przechodzi kolejną operację połączenia jelita i zamknięcia stomii. Taka operacja nazywa się odwróceniem ileostomii.

Pielęgniarka stomijna

Pielęgniarki stomijne są doświadczone w opiece nad pacjentami z ileostomią i nauczaniu obsługi stomii. Pielęgniarka taka odwiedzi cię na oddziale przed i po operacji, aby pokazać ci wszystkie konieczne czynności. Przez pierwsze dni pomoże ci zajmować się stomią: oczyszczać ją i zmieniać worki.

Od twojej pielęgniarki otrzymasz worki stomijne do zabrania ze sobą do domu. Kolejne dostaniesz w aptece albo u lokalnego dystrybutora. Wszystkie akcesoria stomijne są bezpłatne, ale konieczna jest na nie recepta od twojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

O co zapytać lekarza odnośnie operacji na raka jelita?

• Dlaczego potrzebuję operacji?
• Jakiego rodzaju operację będę mieć?
• Co jest celem tej operacji?
• Ile takich operacji przeprowadzacie rocznie?
• Jakie są wyniki tego rodzaju operacji?
• Jakie inne opcje leczenia są dla mnie dostępne?
• Jakie są ryzyka i korzyści z tej operacji?
• Jakie są krótkotrwałe i długotrwałe skutki tej operacji?
• Czy będę mieć kolostomię czy też ileostomię?
• Czy moja stomia będzie stała czy tymczasowa?
• Czy mógłbym porozmawiać z kimś, kto ma kolostomię lub ileostomię?
• Kto pomoże mi obsłudze stomii/ileostomii?
• Gdzie mogę dostać akcesoria?
• Jak należy przygotować się do operacji?
• W jaki sposób będzie uśmierzany ból po operacji?
• Jak długo zajmie mi wrócenie do sprawności po operacji?
• Jak często będę musiał pojawiać się w szpitalu po operacji?
• Czy operacja wpłynie na moje życie seksualne?
• Czy po operacji będę musiał zmienić dietę?
• Czy po operacji będę potrzebować dodatkowego leczenia?

Chemioterapia w przypadku raka jelita

Chemioterapia wykorzystuje leki przeciwrakowe (cytotoksyczne) w celu zniszczenia komórek rakowych. Leki te zaburzają wzrost komórek rakowych i krążą w krwiobiegu.

Chemioterapia czasem jest podawana przed operacją raka odbytu. Wtedy jej celem jest zmniejszenie nowotworu i ułatwienie usunięcia go podczas operacji. Chemioterapia jest również podawana po operacji raka okrężnicy lub raka odbytu. W tym przypadku jej celem jest zmniejszenie szans na nawrót nowotworu i nazywa się ją chemioterapią uzupełniającą. Chemioterapię wykorzystuje się również w przypadku leczenia raka jelita grubego, który rozprzestrzenił się do innych części ciała.

Chemioterapia po operacji raka jelita grubego

Chemioterapia po operacji jest nazywana chemioterapią uzupełniającą.

Twój lekarz może zalecić chemioterapię po tym, jak już dojdziesz do siebie po operacji. Wtedy chemioterapia będzie podawana jeśli istnieje ryzyko nawrotu nowotworu lub przerzutów, oraz wtedy gdy komórki rakowe zostały znalezione w węzłach chłonnych podczas operacji. Chemioterapia pomaga powstrzymać nowotwór od nawrotu.

Istnieją różne rodzaje chemioterapii wykorzystywanej w leczeniu po operacji raka jelita grubego.

Chemioterapia w przypadku zaawansowanego raka jelita grubego

Chemioterapia w przypadku zaawansowanego raka jelita nie stwarza dużych szans na wyleczenie nowotworu. Jednakże może zmniejszyć guza i przyczynić się do wydłużenia życia chorego. Inne cele wykorzystania chemioterapii to spowolnienie wzrostu raka i kontrolowanie takich objawów jak ból, utrata apetytu i spadek wagi.

Pacjent może otrzymać tabletki do przyjmowania w domu lub lek podawany dożylnie. Lekarz weźmie pod uwagę różne czynniki podczas wyboru najlepszego rozwiązania. Istotne będzie to, jakie kuracje pacjent już przeszedł i jak długie one były, oraz ile czasu upłynęło do nawrotu nowotworu. Wszystkie opcje leczenia zostaną przedyskutowane z pacjentem.

Niekiedy lekarze wykorzystują operację w celu usunięcia raka jelita, który rozprzestrzenił się do wątroby. To oznacza podawanie chemioterapii przed operacją w celu zmniejszenia nowotworu. Chemioterapia może być również podana po operacji.

Chemioterapia z radioterapią w przypadku raka jelita

Specjaliści często leczą raka jelita za pomocą radioterapii, zarówno przed i po operacji. Chemioterapia z użyciem Fluorouracilu (5FU) lub capecitabine sprawia, że komórki rakowe są bardziej wrażliwe na światło. Więc jest prawdopodobne, że pacjent będzie miał chemioterapię wraz z radioterapią. Ten rodzaj leczenia jest nazywany chemoradiacją, chemoradioterapią lub skojarzoną chemioterapią z radioterapią.

Przyjmowanie chemioterapii

Pacjent może otrzymać fluorouracil jako serię zatrzyków dożylnych lub jako kroplówkę (infuzja), lub jako infuzję poprzez pompę noszoną przez pacjenta 24 godziny na dobę. Pacjent może również przyjmować capecitabinę w tabletkach, codziennie rano i wieczorem podczas radioterapii.

Skutki uboczne chemoradioterapii

Przyjmowanie chemioterapii i radioterapii jednocześnie może sprawić, że efekty uboczne będą uciążliwe. Leczenie połączone może sprawić, że pacjent będzie czuć duże zmęczenie, mieć biegunkę, nudności, niską odporność na infekcje, częste parcie na mocz oraz odczuwać ból skóry w miejscu leczenia.

Skutki uboczne chemioterapii w przypadku raka jelita

Chemioterapia powoduje kilka ogólnych skutków ubocznych. Może to być spadek ilości zdrowych komórek krwi. To oznacza, że pacjent jest bardziej podatny na infekcje i odczuwa większe zmęczenie niż zazwyczaj. Ponadto mogą pojawić się krwawienia z nosa i inne problemy z krwawieniami.

Inne skutki uboczne chemioterapii w przypadku raka jelita to między innymi:

• Nudności
• Biegunka
• Ból oczu
• Suchość w ustach
• Wypadanie lub przerzedzenie włosów
• Zmiany w cyklu miesiączkowym

O co zapytać lekarza odnośnie chemioterapii raka jelita?

• Dlaczego chemioterapia jest dla mnie zalecana?
• Jaki jest cel leczenia?
• Czy są inne opcje leczenia?
• Jakie są długotrwałe i krótkotrwałe skutki uboczne?
• Jakiej pomocy mogę się spodziewać w przypadku skutków ubocznych?
• Czy jest coś, co pomoże mi w opanowaniu skutków ubocznych?
• Czy mogę otrzymać pisemną informację na temat mojego leczenia?
• Czy mogę podjąć leczenie w ambulatorium, czy też muszę zostać w szpitalu?
• Jak często będę musiał pojawiać się w szpitalu?
• Jak długo potrwa kuracja chemioterapią?
• Skąd będzie wiadomo, że kuracja działa?
• Czy jest dostępny numer telefonu, pod który mogę zadzwonić w przypadku zaniepokojenia między wizytami?

Radioterapia w przypadku raka odbytu

Radioterapia wykorzystuje promienie o wysokiej energii w celu zniszczenia komórek rakowych. Lekarze często wykorzystują ten rodzaj leczenia w przypadku raka odbytu. Pacjent może mieć radioterapię przed i po operacji aby zmniejszyć ryzyko nawrotu nowotworu. Przed operacją, radioterapia może również zmniejszyć guzy i sprawić, że będą łatwiejsze do usunięcia. Zazwyczaj radioterapia jest stosowana jednocześnie z chemioterapią. Chemioterapia z wykorzystaniem 5FU (fluorouracil) sprawia, że komórki rakowe są bardziej wrażliwe na promieniowanie.

Nowszy rodzaj leczenia raka odbytu to wysokie dawki radioterapii wewnętrznej przed operacją (brachyterapia). Pacjentowi umieszcza się w odbycie rurkę, zawierającą źródło promieniotwórcze. Rurka jest lokalizowana w pobliżu guza i pozostawiana na krótki czas, aby dostarczyć odpowiednią dawkę promieniowania.

W przypadku radioterapii zewnętrznej, pacjent przyjmuje leczenie zwykle raz dziennie, od poniedziałku do piątku. Następnie wypoczywa przez weekend. Wewnętrzna radioterapia (brachyterapia) zwykle obejmuje jedną lub dwie sesje.

Radioterapia w przypadku objawów raka jelita grubego

W celu leczenia raka wykorzystywana jest radioterapia i jej promienie o wysokiej energii. Jeśli rak jelita już się rozprzestrzenił, radioterapia nie zdoła go wyleczyć. Celem kuracji będzie zmniejszenie nowotworu lub spowolnienie jego wzrostu. Stosuje się ją również, aby złagodzić objawy takie jak ból w okolicach miednicy lub odbytu. Radioterapia wykorzystywana do łagodzenia objawów jest nazywana radioterapią paliatywną.

Leczenie odbywa się na szpitalnych oddziałach radioterapii. Pacjent może przechodzić jedną lub kilka terapii. Każda z nich trwa tylko kilka minut. Technik radiolog umieszcza pacjenta na specjalnym stole w wygodnej pozycji, następnie opuszcza pomieszczenie. Pacjent może porozumiewać się z technikiem przez interkom.

Radioterapia nie jest bolesna. Pacjent nie będzie jej odczuwał, lecz będzie musiał leżeć nieruchomo przez kilka minut podczas naświetlania. Radioterapia zewnętrzna nie sprawia, że pacjent staje się radioaktywny. Jest zupełnie bezpieczna dla otoczenia pacjenta, również dla dzieci, przez cały czas leczenia.

Skutki uboczne radioterapii stosowanej do kontrolowania objawów są zazwyczaj łagodne.

Skutki uboczne radioterapii w przypadku raka jelita grubego

Krótkotrwałe skutki uboczne radioterapii mogą pojawiać się stopniowo podczas leczenia. Często trwają jeszcze tydzień lub dwa po zakończeniu terapii. To między innymi biegunka, nudności, uczucie zmęczenia, częste parcie na mocz oraz ból skóry w miejscu leczenia.

Twój lekarz może przepisać ci leki na biegunkę i nudności. Możesz również mieć uczucie zapalenia pęcherza, wtedy pij duże ilości płynów. Wielu osobom pomaga picie soku z żurawiny. Jeśli odczuwasz ból skóry w miejscu odbytu, do przemywania używaj tylko wody i delikatnego mydła (np. mydła dla dzieci). Od pielęgniarki lub technika radiologa otrzymasz kremy do ochrony skóry, które pomogą w gojeniu.

Długotrwałe skutki uboczne radioterapii

Nie każdy, kto przeszedł radioterapię chorując na raka jelita będzie miał długotrwałe skutki uboczne. Jednakże w przypadku niektórych pacjentów, krótkotrwałe skutki uboczne leczenia mogą się przeciągnąć w czasie i stają się długotrwałymi skutkami ubocznymi. Dla innych osób, krótkotrwałe skutki uboczne mogą przeminąć, lecz pojawiają się długotrwałe zmiany w jelitach lub pęcherzu. Zmiany takie mogą pojawić się od kilku miesięcy do kilku lat po zakończeniu leczenia. Długotrwałe skutki radioterapii jelit to między innymi biegunka, utrata wagi, problemy z pęcherzem, wczesna menopauza, bezpłodność, suchość i kurczenie się pochwy, problemy z erekcją u mężczyzn.

O co zapytać lekarza odnośnie radioterapii w przypadku raka jelita?

• Dlaczego radioterapia jest dla mnie zalecana?
• Jak długo będzie trwała kuracja?
• Czy wraz z radioterapią będę mieć chemioterapię?
• Jak mogę dostać się do szpitala i z powrotem?
• Czy jest możliwość otrzymania pomocy finansowej w zakresie opłat za dojazdy?
• Czy będę mieć leczenie przed i po operacji?
• Czy są inne możliwości leczenia?
• Jakie są skutki uboczne?
• Czy mogę zrobić coś, aby zapobiec skutkom ubocznym?
• Czy powinienem zmienić dietę?
• Czy będę mieć problemu z korzystaniem z toalety?
• Jak powinienem zadbać o moją skórę?
• Czy mogą pojawić się długotrwałe skutki uboczne?

Terapie biologiczne w przypadku raka jelita grubego

Terapie biologiczne polegają na podawaniu leków, które pomagają organizmowi kontrolowanie wzrostu komórek rakowych. Lekarze korzystają z niektórych rodzajów terapii biologicznych, aby leczyć raka okrężnicy lub raka odbytu, które rozprzestrzeniły się do innych części organizmu.

Cetuksymab (Erbitux) jest rodzajem terapii biologicznej zwanej przeciwciałami monoklonalnymi. Są one wykorzystywane do leczenia chorych z przerzutami raka jelita. Z tej terapii mogą skorzystać tylko osoby, które cierpią na raka mającego normalną kopię genu KRAS. Zazwyczaj terapia jest podawana wraz lekami stosowanymi w chemioterapii – 5FU (fluorouracil), oksliplatyną, lub irynotekanem.
Przeciwciała monoklonalne bevacizumab (Avastin) and panitumumab (Vectibix) oraz inne rodzaje terapii biologicznych, takie jak aflibercept, w Wielkiej Brytanii są przeznaczone do leczenia zaawansowanego raka jelita grubego. Działanie afliberceptu to powstrzymanie procesu tworzenia własnego dopływu krwi przez komórki rakowe (lek antyangiogeniczny). Leki te nie są powszechnie dostępne w ramach NHS (Brytyjskiej Służby Zdrowia), lecz lekarze w Anglii mogą przepisać bevacizumab i aflibercep i będą one refundowane przez fundusz Cancer Drugs Fund.

Niektóre z najbardziej powszechnych skutków ubocznych tych leków to uczucie zmęczenia, biegunka, ból ust, utrata apetytu, nieprawidłowe wyniki badań krwi oraz nudności.

Naukowcy badają inne rodzaje terapii biologicznych w testach klinicznych. Badania biorą pod uwagę połączenie terapii biologicznych z chemioterapią, aby sprawdzić czy to połączenie da lepsze efekty.

Wizyty kontrolne w przypadku raka jelita

Po zakończeniu leczenia, pacjent będzie przechodził regularne kontrole. Mogą one obejmować badanie przedmiotowe, badanie krwi (wraz badaniem CEA – antygenu karcinoembrionalnego), prześwietlenia lub kolonoskopię. Lekarz również zapyta o ogólne samopoczucie i o to, czy pojawiły się jakieś skutki uboczne lub nowe objawy. Możesz zadać lekarzowi wszelkie pytania, jakie ci się nasuną. Lista pytań na kartce pozwoli pamiętać o wszystkich zagadnieniach.

Wizyty kontrolne będą trwały kilka lat. Z początku będą odbywać się co kilka miesięcy. Jednakże w przypadku, gdy wszystko będzie w porządku, stopniowo wizyty będą coraz rzadsze. Jeśli jesteś czymś zaniepokojony lub zauważysz nowe objawy pomiędzy wizytami, powiedz o tym twojemu lekarzowi lub wykwalifikowanej pielęgniarce. Nie czekaj do następnej wizyty.

Niepokój związany z wizytami

Wiele osób niepokoi się w związku z wizytą kontrolną. Rozmowa z bliskim na temat swoich odczuć może okazać się pomocna. Można również zwrócić się do doradcy.

Jeśli potrzebujesz więcej informacji na temat wizyt kontrolnych, możesz skontaktować się z pielęgniarkami udzielającymi informacji w tym zakresie lub do jednej z organizacji zajmujących się problemem raka jelita grubego.

Badania nad leczeniem raka jelita grubego

Wszystkie terapie muszą być dokładnie przebadane zanim zostaną przyjęte za standardowe leczenie dla każdego. To ma na celu upewnienie się, że działają lepiej niż te, które są aktualnie w użyciu, oraz to że są bezpieczne.

Badania nad zapobieganiem i diagnostyką raka jelita

Niektóre testy kliniczne analizują kwestię przyczyn raka jelita grubego.

Jest wiele badań analizujących dietę, aktywność fizyczną, leki oraz geny nowotworowe, w celu znalezienia sposobu na zapobieganie rakowi jelita, zwłaszcza w grupach podwyższonego ryzyka. Korzystanie z leków i innych czynników, takich jak dieta, w celu zapobiegania rozwojowi nowotworu nazywane jest chemoprewencją.

Niektóre testy kliniczne skierowane są na znalezienie sposobu na lepszą diagnostykę raka jelita.

Badania nad leczeniem raka jelita grubego

Zazwyczaj lekarze testują nowe kuracje na osobach z zaawansowanym nowotworem. Jeśli testy przynoszą dobre rezultaty, takie kuracje mogą również być skuteczne w przypadku wcześniejszych stadiów raka jelita.

Badania nad najlepszym sposobem na wyleczenie raka jelita są w toku. Analizuje się między innymi podawanie chemioterapii przed i po operacji, radioterapię, techniki chirurgiczne oraz terapie biologiczne.

Badania nad jakością życia z rakiem jelita grubego

Lekarze zmierzają do poprawy jakości życia osób przechodzących leczenie raka jelita. Dla naukowca jakość życia to analiza tego, jak leczenie wpływa na życie pacjenta a nie tylko na jego schorzenie.

Badacze biorą pod uwagę wiele kwestii związanych z życiem z rakiem jelita grubego, między innymi to, jak chorzy radzą sobie po operacji, wykorzystanie terapii uzupełniających, jak najlepsze wykorzystanie wizyt kontrolnych oraz zmniejszenie problemów jelitowych po radioterapii.

O co zapytać lekarza odnośnie leczenia raka jelita?

• W jakim stadium jest mój nowotwór i co to oznacza?
• Jakiego stopnia jest to nowotwór i co to oznacza?
• Jakie są prognozy w związku z moim nowotworem?
• Jakiego rodzaju leczenia potrzebuję?
• Jaki jest cel kuracji?
• Czy są inne możliwości leczenia?
• Czy powinienem poddać się innym terapiom poza operacją?
• Czy jest możliwość uzyskania drugiej opinii?
• Jakie są rodzaje długo i krótkotrwałych skutków ubocznych leczenia?
• Czy mogę otrzymać informacje na temat moich kuracji na piśmie?
• Czy mogę skontaktować się z pielęgniarką specjalistyczną?
• Jak częste będą wizyty kontrolne po zakończeniu leczenia?
• Co będzie się działo podczas wizyt kontrolnych?
• Co w przypadku, gdy pomiędzy wizytami coś mnie zaniepokoi?
• Czy jest coś, na co należy zwracać szczególną uwagę?

Pytania do lekarza w przypadku zaawansowanego raka jelita grubego

• Jakiego rodzaju leczenie jest zalecane w przypadku nawrotu choroby?
• Jakie są potencjalne skutki uboczne?
• Czy jest możliwe, aby operacyjnie usunąć nowotwór wtórny?
• Jakie inne terapie mogą mi pomóc w przypadku raka wątroby?
• Czy w przypadku, gdy miałem już chemioterapię, istnieje inny rodzaj chemioterapii lub leku przeciwnowotworowego jaki mógłbym przyjąć?
• Czy są jakieś kuracje eksperymentalne lub testy kliniczne, w których mógłbym wziąć udział?
• Czy jest dostępny doradca, z którym mógłbym porozmawiać?
• Co jeśli zdecyduję, że nie podejmuję leczenia?
• Na jaką pomoc w kontrolowaniu objawów mogę liczyć?
• Czy jest możliwość rozmowy pielęgniarką specjalistyczną?
• Czy mogę otrzymać pomoc w zakresie kosztów dojazdów?

Jak sobie radzić z rakiem jelita grubego?

Radzenie sobie z diagnozą o raku jelita grubego może okazać się trudne zarówno emocjonalnie jak i technicznie. Pojawi się uczucie zagubienia i niepokoju. Oprócz radzenia sobie ze strachem, zajdzie potrzeba zajmowania się sprawami organizacyjnymi. Ponadto pojawią się kwestie finansowe. Komu powiesz o raku? Weź pod uwagę swoje dzieci lub wnuki.

Twoje odczucia a nowotwór jelita grubego

Gdy chorzy dowiadują się, że mają raka jelita mogą odczuwać skrajne emocje. Będą pojawiać się różne odczucia. Twoja rodzina i przyjaciele również będą wstrząśnięci.

Możesz poczuć się odizolowany, a rozmowa z ludźmi będzie sprawiać ci trudność. Początkowe uczucie zawstydzenia z powodu raka jelita lub raka odbytu nie jest niczym niezwykłym. Stan zdrowia i korzystanie z toalety są bardzo intymnymi kwestiami dla wielu osób. To ty decydujesz o tym, komu powiesz.

Istnieje wiele sposobów na wsparcie chorego. Rozmowa z kimś spoza rodziny i przyjaciół może okazać się łatwiejsza. Możesz również spróbować uczestnictwa w grupie wsparcia lub dołączyć do społeczności internetowej.

Jak radzić sobie ze stomią po przebytym raku jelita

Jako część leczenia raka jelita, niektórzy pacjenci mają kolostomię lub ileostomię. Podczas tych operacji, światło jelita jest wyprowadzane na powierzchnię brzucha. Powstały otwór nazywany jest stomią. Przyzwyczajenie się do stomii może zająć trochę czasu, lecz można liczyć na wiele wsparcia. Pielęgniarka wykwalifikowana w zakresie stomii pomoże ci doradztwem i wsparciem.

Gdy już nauczysz się żyć ze stomią, będzie ona miała coraz mniejszy wpływ na twoje życie codzienne. Z biegiem czasu wszystko się ułoży i zwykłe czynności takie jak praca, wychodzenie z przyjaciółmi, uprawianie sportu i hobby nie będą sprawiały kłopotu.

Uczucie zaniepokojenia swoim wyglądem oraz reakcją innych jest zupełnie normalne. Mogą pojawić się zmartwienia natury technicznej, takie jak widoczność worka lub jego zapach. Również mogą wystąpić niepokoje związane z odrzuceniem przez przyjaciół lub partnera. Worki są bardzo dobrze zaprojektowane. Nie są widoczne przez ubranie i nie powinny wydzielać żadnych zapachów, bądź przeciekać. Jeśli zauważysz jakiekolwiek przecieki bądź poczujesz nieprzyjemny zapach, porozmawiaj ze swoją pielęgniarką stomijną. Być może potrzebujesz worka innego rodzaju bądź innej marki.

Wiele osób zauważa, że jeśli będą otwarcie rozmawiać z bliską rodziną i przyjaciółmi ich obawy przed odrzuceniem znikną. Większość osób chce zrozumieć, co się dzieje, aby móc pomagać.

Współżycie seksualne a nowotwór jelita grubego

Większość osób może mieć normalne życie seksualne po operacji na raka jelita. Po operacji lub innej terapii musi upłynąć trochę czasu, aż pacjent dojdzie do siebie. Należy wstrzymać się z odbywaniem stosunków przez co najmniej 6 tygodni po poważnej operacji.

Wiele osób nie ma ochoty na seks w trakcie terapii. Skutki uboczne i ogólne zmęczenie stoją tutaj na przeszkodzie. Jeśli pacjent miał kolostomię lub ileostomię, musi odzyskać pewność siebie po takiej zmianie w swoim ciele.

Zapewne zauważysz, że rozmowa z twoim partnerem może pomóc. Jednakże większy komfort psychiczny może zapewnić rozmowa z wykwalifikowanym doradcą, do której może dołączyć partner pacjenta.

Niekiedy radioterapia lub operacja odbytu mogą wpłynąć na zakończenia nerwowe organów płciowych. Mężczyzna może mieć problemy z erekcją lub jej utrzymaniem. Kobieta może natomiast inaczej odczuwać stosunek w porównaniu z sytuacją sprzed leczenia. Może pojawić się suchość pochwy i ból. Kobiety po radioterapii zauważają również, że ich pochwa zmniejsza swój rozmiar i staje się węższa.

Te skutki nie pojawiają się u każdego, kto przeszedł leczenie raka jelita oraz mogą złagodnić z biegiem czasu. Czasami zmiany są trwałe. Więcej informacji na temat współżycia, seksualności i raka znajdziesz w naszej sekcji o radzeniu sobie z nowotworem.

Dieta po przebytym raku jelita

Prawdopodobnie będzie konieczna zmiana diety. Zauważysz, że trawienie trwa dłużej bez względu na to, jaki rodzaj leczenia przeszedłeś.

Dieta po operacji

Jelito grube (okrężnica) zazwyczaj absorbuje wodę, podczas gdy stolec się przemieszcza. Zatem jeśli masz usuniętą część jelita grubego, stolec może stać się luźniejszy. W przypadku, gdy usunięto znaczną część okrężnicy, może pojawić się biegunka. Poinformuj swojego lekarza lub pielęgniarkę, jeśli coś takiego będzie miało miejsce. Dostaniesz leki na złagodzenie tych objawów.

Niektóre pokarmy mogą podrażniać jelita, więc pacjent będzie musiał wypróbować, które pokarmy będą najlepsze. W razie problemów pacjent powinien zgłosić się do dietetyka.

Dieta po radioterapii

Radioterapia jelit zazwyczaj powoduje biegunkę. Zanim organizm wróci do siebie, może upłynąć kilka tygodni od zakończenia leczenia. Twój lekarz przepisze ci tabletki pomagające opanować biegunkę.

Dieta a chemioterapia

Chemioterapia w przypadku raka jelita może również spowodować biegunkę oraz nudności. Skutki uboczne miną, gdy leczenie zostanie zakończone. Stopniowo będzie można wracać do normalnej diety.

Pytania do twojego lekarza

• Jak długo zajmie mi powrót do stanu sprzed leczenia?
• Kiedy mogę wrócić do pracy oraz uprawiać sport jak dotychczas?
• Gdzie mogę otrzymać pomoc w radzeniu sobie z moimi emocjami i odczuciami?
• Czy doradztwo jest płatne?
• Kto może pomóc mi zająć się moją stomią?
• Skąd wziąć akcesoria potrzebne do stomii? Czy są one dostępne na receptę?
• Czy jest ktoś, kto może mi doradzić lub mnie wspierać w kwestii wpływu leczenia na moje życie seksualne?
• Co powinienem zrobić jeśli mam problemy z ustaleniem odpowiedniej diety?
• Czy w szpitalu mogę zgłosić się do dietetyka?
• Jakiego rodzaju wsparcie praktyczne jest dostępne?
• Czy mogę liczyć na pomoc w przypadku problemów finansowych oraz w przypadku roszczeń zdrowotnych?

Tekst źródłowy przetłumaczony za zgodą Cancer Research UK, www.cancerresearchuk.org