Nowotwór prostaty

Prostata (gruczoł krokowy)

Gdzie znajduje się prostata?
Mężczyźni mają niewielki gruczoł, wielkości orzecha laskowego, zwany gruczołem prostaty. Prostata jest zlokalizowana poniżej pęcherza. Otacza pierwszą część moczowodu, którym przepływa mocz z pęcherza do penisa. Tym samym przewodem wydostaje się również nasienie. Gruczoł prostaty dzieli się na 2 płaty: płat lewy i płat prawy.

Jakie funkcje pełni prostata?
Gruczoł prostaty odpowiada za produkcję części nasienia. Potrzebuje do tego męskiego hormonu płciowego – testosteronu, on sprawia, że prostata rośnie i funkcjonuje. Działanie niektórych kuracji na raka prostaty sprawia, że poziom testosteronu spada.

Objawy raka prostaty

Najczęstsze objawy nowotworu złośliwego i niezłośliwego przerostu prostaty są takie same:

• Nagła potrzeba oddania moczu
• Oddawanie moczu częściej niż zwykle, zwłaszcza w nocy
• Trudności w oddawaniu moczu, wraz niemożnością oddania lub przerywanego oddawania
• Uczucie niemożności całkowitego opróżnienia pęcherza
• Ból podczas oddawania moczu
• Krew w moczu lub nasieniu

Co powoduje objawy?
Nowotwór złośliwy i niezłośliwy przerostu prostaty powodują objawy poprzez uciskanie moczowodu. Ucisk blokuje przepływ moczu.

Jeśli zauważyłeś u siebie jakieś objawy, skontaktuj się z lekarzem. Większość przypadków przerostu prostaty to łagodna postać nowotworu i może być łatwo wyleczona.

Warto również pamiętać o tym, że bardzo wczesna postać raka często nie daje żadnych objawów. Jakikolwiek wzrost prostaty jest zbyt mały, aby zauważyć jego wpływ na przepływ moczu.

Inne objawy raka prostaty
Rak prostaty często rośnie powoli, zwłaszcza u starszych mężczyzn. Objawy mogą być łagodne i występować przez lata. Niekiedy pierwsze objawy raka prostaty to jego przerzuty do kości, lecz nie jest to częstym przypadkiem. Komórki rakowe raka prostaty w kości mogą powodować ból w plecach, biodrach, miednicy lub innych obszarach kości. Jest to wtedy wtórny rak prostaty.

Przyczyny i zagrożenia w przypadku raka prostaty

Rak prostaty jest obecnie najpowszechniejszym nowotworem występującym u mężczyzn w Wielkiej Brytanii (nie licząc nowotworów skóry niebędących czerniakiem). Istnieje kilka znanych czynników ryzyka.

Wiek jest najbardziej znaczącym z nich. Ponad połowę wszystkich przypadków raka prostaty zdiagnozowano u mężczyzn powyżej 70. roku życia. Rzadko kiedy zdarza się rak prostaty u mężczyzn poniżej 50. roku życia.

Ryzyko zwiększa się w przypadku gdy:

• Masz rodzinną historię zachorowań na raka prostaty lub raka piersi
• Jesteś pochodzenia afrykańskiego lub karaibskiego – rak prostaty jest bardziej powszechny w tym wypadku niż u Azjatów i białych
• Azjaci mają mniejsze ryzyko zachorowania niż biali

Dieta może wpłynąć na ryzyko zachorowania. Aktualnie przeprowadzanych jest wiele badań i dowody nie są jednoznaczne, jednakże w przypadku diety bogatej w nabiał ryzyko raka prostaty może wzrosnąć. Są dowody na to, że likopen obecny w pomidorach (zwłaszcza gotowanych lub przetworzonych) może to ryzyko obniżyć.

Niektóre badania wykazały, że cukrzyca obniża ryzyko raka prostaty. Istnieją dowody na to że regularne przyjmowanie aspiryny lub innego niesteroidowego leku przeciwzapalnego (NLPZ) mogłoby zredukować ryzyko zachorowania.

Rodzaje raka prostaty

Po pobraniu próbek z prostaty, twój lekarz poinformuje cię jakiego rodzaju jest nowotwór. Komórki są pobierane poprzez biopsję. Patolog bada komórki w laboratorium pod mikroskopem. Komórki wyglądają różnie, w zależności od rodzaju nowotworu.

Ponad 9 na 10 przypadków raka prostaty są typu nazywanego rakiem gruczołowym zrazikowym. Ten typ nowotworu rozpoczyna się w komórkach gruczołowych prostaty.

Inne typy raka prostaty to między innymi:

• Rak gruczołowy przewodowy
• Rak z nabłonka dróg moczowych
• Rak płaskonabłonkowy
• Rakowiak
• Rak drobnokomórkowy
• Mięsak i rak mięsakowaty

Badania przesiewowe w kierunku raka prostaty

Celem badań przesiewowych jest zdiagnozowanie choroby we wczesnym stadium, zanim pojawią się objawy. Nowotwory zdiagnozowane wcześniej są łatwiejsze do leczenia i bardziej prawdopodobne jest ich całkowite wyleczenie. Zanim przeprowadzi się badanie przesiewowe, należy wybrać rzetelny test. Obecnie w Wielkiej Brytanii nie ma narodowego programu badań przesiewowych w kierunku raka prostaty. Jest to spowodowane tym, że nie ma jednoznacznych dowodów z badań, że badania przesiewowe redukują liczbę zgonów spowodowanych rakiem prostaty, bądź wydłużają życie. Jeśli poprosisz swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej o badanie w kierunku raka prostaty, możesz się spodziewać:

• Badania twojej prostaty przez włożenie palca (w rękawiczce) do twojego odbytu i sprawdzanie gruczołu prostaty
• Zlecenia badania krwi w celu sprawdzenia obecności białka produkowanego przez prostatę – PSA (swoistego antygenu sterczowego)

Im wyższy poziom PSA, tym większe prawdopodobieństwo obecności nowotworu. Jednakże, poziom PSA może być podwyższony z różnych innych powodów, takich jak infekcja lub przerost prostaty niebędący postacią złośliwą.

Badanie PSA nie jest zalecane do badań przesiewowych w Wielkiej Brytanii ponieważ:

• Mężczyźni cierpiący na raka prostaty mogą nie mieć podwyższonego poziomu PSA
• 2 na 3 mężczyzn o podwyższonym poziomie PSA nie ma raka prostaty
• Wiele nowotworów prostaty we wczesnym stadium rozwija się bardzo powoli i nie stwarza żadnych problemów
• Nie ma jednego stanowiska, co do tego, w jaki sposób leczyć wczesne stadia raka prostaty
• Leczenie może powodować nieprzyjemne skutki uboczne i obniżyć jakość życia

Testy kliniczne wciąż analizują temat badań przesiewowych w kierunku raka prostaty

Jeśli masz bliskich krewnych chorych na raka prostaty lub odziedziczyłeś uszkodzony gen, możesz być w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na raka prostaty. Istnieje możliwość wykonania badania przesiewowego z testem na poziom PSA lub badania proktologicznego w wieku od 40. do 45. roku życia.

Czy powinienem skontaktować się ze specjalistą w zakresie raka prostaty?

Objawy raka prostaty mogą być bardzo podobne do niektórych chorób prostaty. W związku z tym, dla lekarza podstawowej opieki zdrowotnej może stanowić problem zdecydowanie kto ma podejrzenie nowotworu, a kto mniej poważne schorzenie, które nie wymaga leczenia. Należy pamiętać, że 99% mężczyzn z zdiagnozowanym rakiem prostaty jest powyżej 50. roku życia, a 75% jest powyżej 70. roku życia.

Wytyczne mówią, że najlepiej zgłosić się na wizytę w ciągu 2 tygodni (pilne skierowanie) jeśli wystąpią:

• Nieprawidłowości w prostacie, które twój lekarz podstawowej opieki zdrowotnej zauważył podczas badania proktologicznego
• Obecność antygenu PSA (swoistego antygenu sterczowego) na poziomie zbyt wysokim w stosunku do wieku
• Badanie stężenia granicznego PSA w kolejnych badaniach od 1 do 3 miesięcy później wykazujące tendencję wzrostową
• Podwyższony poziom PSA wraz z innymi objawami, które mogą być związane z rakiem prostaty

Jeśli masz wrażenie, że twój lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie traktuje poważnie twoich objawów, weź ze sobą wszystkie te informacje i przedyskutujcie je podczas wizyty. Razem zdecydujecie czy potrzebujesz wizyty u specjalisty i jak szybko.

O co zapytać lekarza odnośnie raka prostaty?

• Co wskazuje na to, że mam raka prostaty?
• Czy będę odczuwać ból z powodu raka prostaty?
• Czy istnieje dla mnie większe prawdopodobieństwo zachorowania w porównaniu z innymi?
• Czy powinienem poddać się badaniom przesiewowym?
• Jakie badania są dostępne?
• Jakie są wady i zalety badania obecności PSA (swoistego antygenu sterczowego) we krwi?
• Mam trudności w oddawaniu moczu, czy powinienem zbadać krew w kierunku raka prostaty?

Badania w kierunku raka prostaty

Zazwyczaj zaczyna się od wizyty u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który zapyta o ogólny stan zdrowia, przebada cię i zleci badania krwi w celu sprawdzenia poziomu białka PSA (swoistego antygenu sterczowego). Ponadto, wykona badanie gruczołu prostaty przez odbyt (badanie proktologiczne). Jeśli badania wykażą nieprawidłowości, lekarz skieruje cię do specjalisty w szpitalu.

W szpitalu

Lekarz specjalista powtórzy badania krwi i wykona badanie proktologiczne, ponadto zostaniesz skierowany na badanie USG. Sonda USG zostanie wprowadzona do odbytu, aby uzyskać wyraźny obraz gruczołu prostaty. Badanie powoduje dyskomfort, ale nie powinno być bolesne.

Podczas badania pacjent może mieć pobrane do 12 próbek tkanki (biopsje). Lekarz pobiera tkanki poprzez umieszczanie igiełek w prostacie i wyciąganie ich. To powoduje dyskomfort i może być bolesne, ale nie trwa długo. Przed badaniem pacjent dostanie antybiotyk, aby zapobiec infekcji, oraz zastrzyk w celu znieczulenia miejscowego, aby znieczulić obszar badania.

Jeśli biopsja prostaty nie wykaże obecności komórek nowotworowych, lecz lekarz nadal uważa, że może być obecny niewielki nowotwór prostaty, zleci badanie rezonansem magnetycznym lub inny rodzaj biopsji.

Rezonans magnetyczny wykorzystuje pole magnetyczne w celu stworzenia obrazu wnętrza ciała. W ten sposób ukazuje nieprawidłowości w obszarze gruczołu prostaty.

Biopsja z wykorzystaniem szablonu – szablon z otworami w odległości około 5mm jeden od drugiego. Lekarz umieszcza szablon na obszarze skóry za jądrami (krocze) i wykorzystuje skaner USG, aby pobrać od 30 do 50 próbek biopsji z prostaty.

Celowana biopsja prostaty wykorzystuje informacje z prześwietlenia USG oraz informacje z badania rezonansem magnetycznym. Lekarz może wtedy precyzyjnie pobierać biopsje z obszarów, gdzie zauważono nieprawidłowości w gruczole prostaty.

Dalsze badania w kierunku raka prostaty

Jeśli badania wykażą, że masz raka prostaty, możesz potrzebować dalszych badań, aby sprawdzić czy nowotwór rozprzestrzenił się w inne miejsca twojego organizmu. W przypadku, gdy będziesz potrzebował więcej badań mogą to być:

• Specjalistyczne prześwietlenie mające na celu znalezienie obszarów z nieprawidłowościami w kościach
• Prześwietlenie RTG klatki piersiowej i innych obszarów, co do których istnieje podejrzenie wystąpienia nieprawidłowości
• Tomograf komputerowy lub rezonans magnetyczny w celu zbadania obszaru wokół prostaty i węzłów chłonnych w kroczu
• Badanie USG nerek i pęcherza

Oczekiwanie na wyniki
Zanim przyjdą wyniki może minąć około tydzień. Aby je otrzymać, pacjent zazwyczaj musi udać się do swojego specjalisty. Oczekiwanie na wyniki może być niepokojące, lecz rozmowa z przyjacielem lub krewnym może pomóc w tej sytuacji.

Stopnie zaawansowania klinicznego raka prostaty

Stopień zaawansowania raka oznacza jego rozmiar i czy są przerzuty. Jest to istotna informacja, ponieważ pozwala lekarzom zdecydować, jaki jest najlepszy plan leczenia.

Lekarze mówią o stopniu zaawansowania w klasyfikacji TNM. Rozwinięcie skrótu TNM to T- Tumor (z ang. guz), N –Node ( z ang. węzeł), M – Metastasis (z ang. przerzut). Jest to szczegółowy sposób określania stopnia zaawansowania, który powie lekarzowi jaki jest rozmiar nowotworu, czy rak jest obecny w pobliskich węzłach chłonnych oraz czy są przerzuty do innych części organizmu.

Oprócz używania systemu TNM, lekarze dzielą nowotwory prostaty na 3 grupy:

• Zlokalizowany rak prostaty – występuje tylko w obrębie gruczołu krokowego
• Miejscowo zaawansowany rak prostaty – nowotwór przedostał się przez powłokę zewnętrzną gruczołu krokowego (torebkę zbudowaną z mięśni gładkich)
• Rak prostaty z przerzutami do innych części organizmu

W jaki sposób rozprzestrzenia się rak prostaty?
Rak prostaty zazwyczaj rozprzestrzenia się do węzłów chłonnych lub kości, rzadziej do innych organów. W przypadku raka prostaty, czasami metastaza (przerzuty) może pojawić się nawet, gdy guz jest jeszcze bardzo mały.

Statystyki i perspektywy w przypadku raka prostaty

Perspektywy oznaczają szanse na wyzdrowienie. Lekarze nazywają to prognozą. Przygotowanie prognozy może być trudne w przypadku raka prostaty. Dzieje się tak, ponieważ różnorodne czynniki wpływają na wzrost nowotworu. Dlatego też bardzo ważne jest, aby porozmawiać ze swoim specjalistą o prawdopodobnej prognozie. Główne czynniki wpływające na wynik to stadium, wskaźnik Gleasona oraz poziom PSA (swoistego antygenu sterczowego).

Na naszej stronie udostępniamy dość szczegółowe informacje na temat prawdopodobnych perspektyw na dane fazy raka prostaty. Statystyki, których używamy są pozyskiwane z różnorodnych źródeł, między innymi z opinii ekspertów, którzy sprawdzają nasze dane. Statystyki są jedynie ogólną informacją. Aby uzyskać pełen i szczegółowy obraz swojej własnej sytuacji, należy skontaktować się ze swoim specjalistą.

Jak rzetelne są statystyki odnośnie raka?
Nie istnieją statystyki, które powiedzą co się stanie z danym pacjentem. Ten sam typ nowotworu może rozwinąć się w zupełnie inny sposób u różnych osób. Statystyki nie mówią o różnych rodzajach terapii, jakie przechodzą chorzy. Ponadto, statystyki nie pokazują, w jaki sposób terapia mogła wpłynąć na prognozę. Istnieje wiele czynników, które wpływają na perspektywy i terapię.

Czynniki wpływające na wybór leczenia raka prostaty

Twój lekarz rozważy wiele czynników decydując o tym, jakie leczenie wybrać. Będą to między innymi:

• Stadium – rozmiar nowotworu i to, czy są przerzuty
• Stopień złośliwości – jak wyglądają komórki pod mikroskopem oraz jaki jest wzór komórek w tkance prostaty – wskaźnik Gleasona
• Badanie poziomu PSA (swoistego antygenu sterczowego) w krwi
• Wiek i ogólny stan zdrowia

Stadium raka powie twojemu lekarzowi, jaki jest rozmiar guza i jak bardzo jest zaawansowany. Wybór leczenia w przypadku niewielkiego guza, który jest w całości wewnątrz prostaty, będzie zupełnie inny, od leczenia w przypadku, gdy nowotwór już jest poza prostatą.

Twój lekarz oceni stopień złośliwości twojego nowotworu poprzez obejrzenie komórek rakowych pod mikroskopem. Ogólnie nowotwory o niskim stopniu złośliwości rosną wolniej i jest niższe prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia niż w przypadku nowotworów o wysokim stopniu złośliwości.

Ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem na temat twojego leczenia, wziąwszy pod uwagę twoje indywidualne okoliczności.

Czynniki ryzyka w przypadku zlokalizowanego raka prostaty
Zlokalizowany rak prostaty, to nowotwór, który jest obecny tylko w gruczole prostaty i nie rozprzestrzenił się do innej części organizmu. Lekarze dzielą te nowotwory na grupy ryzyka.
Nowotwory prostaty o niskim ryzyku mają niskie prawdopodobieństwo wzrostu lub rozprzestrzenienia się przez wiele lat.
Nowotwory prostaty o średnim ryzyku mają niskie prawdopodobieństwo wzrostu lub rozprzestrzenienia się przez kilka lat.
Nowotwory prostaty o wysokim ryzyku mogą się rozrosnąć i rozprzestrzenić w ciągu kilku lat.
Lekarze wykorzystują grupę ryzyka do wyboru najlepszego leczenia w twoim przypadku.

Możliwości leczenia w przypadku raka prostaty

Twój lekarz przedyskutuje z tobą potencjalne skutki uboczne oraz korzyści płynące z każdego rodzaju leczenia.

Zlokalizowany rak prostaty o niskim ryzyku
Ten rodzaj nowotworu ma bardzo małe szanse na rozrost przez wiele lat. Może rosnąć tak wolno, że nigdy nie spowoduje objawów. Twój lekarz zapewne zasugeruje monitorowanie nowotworu, aby sprawdzić czy zaczyna się rozwijać. Nazywa się to aktywną obserwacją. Jeśli rak zaczyna się rozwijać, lekarz zaproponuje operację, w celu usunięcia gruczołu krokowego, lub radioterapię. Radioterapię również można połączyć z terapią hormonalną.

Zlokalizowany rak prostaty o średnim ryzyku
Twój lekarz zapewne zaproponuje ci leczenie polegające na operacji usunięcia gruczołu krokowego lub radioterapię prostaty. Również stosuje się radioterapię w połączeniu z terapią hormonalną. Jeśli nie chcesz poddać się operacji od razu, lekarz zaproponuje monitorowanie nowotworu.

Zlokalizowany rak prostaty o wysokim ryzyku
Twój lekarz zapewne zaproponuje ci leczenie polegające na operacji usunięcia gruczołu krokowego lub radioterapię zewnętrzną prostaty. Również stosuje się radioterapię w połączeniu z terapią hormonalną.

Miejscowo zaawansowany rak prostaty
To oznacza, że rak przedostał się przez powłokę zewnętrzną gruczołu krokowego (torebkę zbudowaną z mięśni gładkich). Zazwyczaj stosuje się operację w celu usunięcia gruczołu krokowego lub radioterapię. Również można zastosować radioterapię w połączeniu z terapią hormonalną.

Jeśli twój nowotwór prostaty się rozprzestrzenił
Jeśli nowotwór prostaty się rozprzestrzenił do innych części organizmu, nie jest już wyleczalny. Jednakże może być kontrolowany poprzez obniżenie poziomu testosteronu w organizmie za pomocą terapii hormonalnej. Terapia bifosfonianami lub radioterapia mogą pomóc w uśmierzaniu bólu i w przypadku złamań, gdy rak rozprzestrzenił się do kości.

Jeśli rak prostaty powrócił po leczeniu
Rak prostaty powraca po pewnym czasie od leczenia u 1 na 3 mężczyzn. Lekarze wykorzystują zwykłe badania krwi, aby sprawdzić poziom białka zwanego swoistym antygenem sterczowym (PSA). Wynik powie, czy potrzebujesz leczenia.

Jeśli poziom PSA wzrasta bardzo powoli lub wyrównuje się, możliwe jest, że nie będziesz potrzebował dalszego leczenia, lecz lekarze będą regularnie sprawdzać poziom tego białka we krwi. Jeśli poziom PSA zacznie szybko wzrastać – na przykład wzrośnie dwukrotnie w ciągu kilku miesięcy – twój lekarz może wezwać cię na rezonans magnetyczny lub USG.

Jeśli nowotwór powrócił w obszar prostaty, twój lekarz może zalecić kurację. Jeśli miałeś usunięty gruczoł krokowy gdy za pierwszym razem zdiagnozowano u ciebie raka, zapewne zostanie zalecona radioterapia obszaru prostaty. Ponadto, może być zalecona terapia hormonalna. Jeśli radioterapia była wykorzystana podczas pierwszej kuracji, lekarz zaleci terapię hormonalną. Również może być zalecona operacja usunięcia gruczołu prostaty, krioterapia lub terapia HIFU (skupiona wiązka fal ultradźwiękowych o dużym natężeniu).

Jeśli rak się rozprzestrzenił
Jeśli nowotwór prostaty się rozprzestrzenił do innych części organizmu, nie jest już wyleczalny. Jednakże może być kontrolowany poprzez obniżenie poziomu testosteronu w organizmie za pomocą terapii hormonalnej. Terapia bifosfonianami może pomóc w uśmierzaniu bólu i w przypadku złamań, gdy rak rozprzestrzenił się do kości. Jeśli terapia hormonalna nie daje efektów, twój lekarz może zalecić chemioterapię.

O co zapytać lekarza odnośnie leczenia raka prostaty?

• Czy tempo rozrostu mojego nowotworu pozwala na to, aby go jedynie monitorować (prowadzić aktywną obserwację), czy też powinienem się natychmiast poddać leczeniu?
• Jak wygląda prognoza dla mnie bez kuracji?
• Jaki rodzaj leczenia będzie najlepszy w moim przypadku?
• Dlaczego ten rodzaj leczenia jest zalecany?
• Czy celem tej kuracji jest wyleczenie nowotworu, kontrolowanie go czy kontrolowanie objawów?
• Jakie są skutki uboczne pojawiające się podczas kuracji?
• Jakie są potencjalne długotrwałe skutki uboczne po pierwszym, drugim i trzecim roku?
• Jak terapia hormonalna może wpłynąć na mój stan emocjonalny?
• Czy są jakieś skutki uboczne, które mogą się utrzymać na stałe?
• Czym różnią się skutki uboczne operacji od skutków ubocznych radioterapii?
• Jakiego rodzaju kuracja powoduje najmniej problemów z erekcją?
• Jakiego rodzaju kuracja powoduje najmniej problemów z kontrolowaniem pęcherza (nietrzymaniem moczu)?
• Czy mogę wybrać specjalistę lub szpital?

Monitorowania raka prostaty

Monitorowanie oznacza, że zespół zajmujący się kuracją wnikliwie obserwuje twój stan zdrowia. Nie zostaniesz od razu poddany leczeniu. Twój lekarz będzie monitorował sytuację poprzez regularne badania, aby sprawdzić, czy twój nowotwór jest ciągle taki sam, czy też powiększa się. Jeśli pojawi się objaw mówiący, że musisz rozpocząć leczenie, zostaniesz niezwłocznie poddany kuracji.

Aktywna obserwacja
W przypadku zdiagnozowanego zlokalizowanego raka prostaty będziesz poddany aktywnej obserwacji, prawdopodobnie nigdy nie będziesz potrzebował kuracji. Zlokalizowany rak prostaty oznacza, że nowotwór jest obecny tylko wewnątrz gruczołu krokowego. Aktywna obserwacja oznacza, że będziesz wzywany do szpitala na regularne wizyty.

Co kilka miesięcy będziesz poddawany badaniom krwi w celu monitorowania poziomu białka zwanego swoistym antygenem sterczowym (PSA). Będziesz również przechodził regularne badania proktologiczne. Po pierwszym roku obserwacji zostaną pobrane próbki tkanki gruczołu krokowego (biopsja). Jeśli jakiekolwiek badania wykażą, że rak powiększa się, twój lekarz doradzi ci odpowiednią terapię. Może to być operacja w celu usunięcia gruczołu prostaty lub radioterapia. Niektórzy pacjenci mają terapię hormonalną wraz radioterapią. Kuracje te mają na celu próbę wyleczenia raka prostaty.

Baczna obserwacja
Lekarze wykorzystują baczną obserwację w przypadku miejscowo zaawansowanego nowotworu lub nowotworu z przerzutami, który jest zbyt zaawansowany, aby go leczyć, lecz nie powoduje żadnych objawów. Miejscowo zaawansowany nowotwór oznacza, że rak rozprzestrzenił się poza gruczoł krokowy. Nowotwór z przerzutami oznacza, że rak rozprzestrzenił się do innych części organizmu.

Baczna obserwacja może być również wykorzystana, jeśli pacjent cierpi na nowotwór który jest zlokalizowany w całości w gruczole krokowym. Nowotwór ten nie powoduje żadnych objawów, a pacjent nie ma żadnych problemów zdrowotnych, które wykluczałyby operację lub radioterapię,

Ogólnie baczna obserwacja obejmuje mniej badań niż aktywna obserwacja. Pacjent nadal ma regularne wizyty, badania krwi i badania proktologiczne. Jednakże biopsje prostaty już nie są regularnie wykonywane.

Rodzaje operacji w przypadku raka prostaty

Twój lekarz przedstawi najbardziej odpowiednie rodzaje operacji, w zależności od:

• Rozmiaru nowotworu i czy rozprzestrzenił się poza gruczoł krokowy
• Wyglądu komórek rakowych pod mikroskopem
• Prawdopodobnej prognozy odnośnie twojego stanu zdrowia
• Twojego ogólnego stanu zdrowia
• Objawów jakie u ciebie występują

Usunięcie gruczołu krokowego
Usunięcie całości gruczołu krokowego jest nazywane prostatektomią radykalną. Chirurg przeprowadza tę operację poprzez rozcięcie powłok brzusznych. Istnieje też opcja wykonania kilku małych nacięć, wtedy jest to operacja laparoskopowa. Usunięcie prostaty często prowadzi do wyleczenia raka w przypadku, gdy jeszcze się nie rozprzestrzenił.

Usunięcie jąder (orchidektomia)
Operacja orchidektomii usuwa obydwa jądra, aby już nie mogły produkować testosteronu. Testosteron jest hormonem, który sprzyja wzrostowi raka prostaty. Usunięcie jąder może pomóc zmniejszyć lokalnie zaawansowanego raka prostaty lub powstrzymać jego wzrost.

Usunięcie wewnętrznej części prostaty (resekcja przezcewkowa)
Chirurg usuwa część gruczołu prostaty z okolic moczowodu (przewodu którym wydostaje się mocz z pęcherza). Operacja ta nazywa się TUP (z ang. transurethal resection – resekcja przezcewkowa) lub TURP (z ang. transurethal resection of the prostate – resekcja przezcewkowa prostaty). Taka operacja może pomóc złagodzić objawy takie jak brak możliwości oddania moczu. Jednakże, nie wyleczy ona nowotworu.

Usunięcie gruczołu prostaty (prostatektomia radykalna)
Prostatektomia radykalna oznacza operację usunięcia całości gruczołu krokowego. Jest to często wykonywana operacja w przypadku raka prostaty. Chirurg specjalista usuwa prostatę poprzez rozcięcie powłok brzusznych lub rozcięcie pomiędzy jądrami a odbytem. Celem tego rodzaju operacji jest wyleczenie nowotworu. Chirurg może zasugerować prostatektomię radykalną w przypadku gdy:

• Nowotwór nie rozprzestrzenił się poza prostatę
• Jesteś młody i masz guza o wysokim stopniu złośliwości

Laparoskopia (prostatektomia laparoskopowa)
Często prostatektomia radykalna jest wykonywana laparoskopowo. Lekarz używa długiej rurki doprowadzającej światło, aby oświetlić wnętrze operowanego obszaru. Niewielkich rozmiarów kamera daje powiększony obraz gruczołu krokowego. Chirurg wycina gruczoł krokowy z otaczających go tkanek i usuwa go przez niewielkie nacięcie w powłokach brzusznych. Główną różnicą między taką operacją a tradycyjną jest to, że pacjent nie będzie miał dużej blizny pooperacyjnej.

Operacja z asystą robota
Operacja z asystą robota jest podobna do operacji laparoskopowej. Na brzuchu pacjenta wykonuje się kilka małych rozcięć. Chirurg operuje instrumentami i kamerą używając do tego maszyny (robota). Ten rodzaj operacji jest również nazywany operacją da Vinci.

Usunięcie jąder jako leczenie raka prostaty (orchidektomia)
Orchidektomia jest wykonywana w celu kontrolowania rozrostu raka prostaty. Jest to operacja usunięcia jąder. Rak prostaty potrzebuje testosteronu aby rosnąć. Testosteron jest męskim hormonem płciowym produkowanym przez jądra. Jeśli jądra zostaną usunięte, poziom testosteronu we krwi gwałtownie spadnie. W 9 na 10 przypadkach (90%) rak prostaty przestaje rosnąć i zaczyna się kurczyć.

Orchidektomia nie jest aktualnie często stosowana ponieważ istnieją terapie hormonalne, które mogą obniżyć poziom testosteronu. Jednak niektórzy mężczyźni wybierają właśnie orchidektomię. Pacjenci decydują się na operację, ponieważ jest to jednorazowy zabieg w porównaniu do zastrzyków, jakie trzeba przyjmować co miesiąc albo raz na 3 miesiące. Inni mężczyźni nie decydują się na orchidektomię z powodu jej nieodwracalności. Stan emocjonalny po usunięciu jąder jest powodem do niepokoju wielu pacjentów. Rozmowa z lekarzem na temat plusów i minusów orchidektomii jest bardzo ważna.

Jest to bardzo prosta operacja. Chirurg wykonuje rozcięcia w mosznie (worek skórny, w którym znajdują się jądra). Po usunięciu jąder, chirurg może umieścić w mosznie plastikowe kulki (sztuczne jądra lub protezy), aby utrzymać taki sam wygląd i kształt moszny.

Usunięcie wewnętrznej części gruczołu prostaty
Czasem część nowotworu prostaty może powodować ucisk na moczowód (przewód którym wydostaje się mocz z pęcherza) i wtedy sprawia trudności w oddawaniu moczu. Lekarz może zasugerować operację, aby usunąć część nowotworu, tak aby pacjent mógł oddawać mocz bez trudności. Operacja ta nazywa się TURP (z ang. transurethal resection of the prostate – resekcja przezcewkowa prostaty) a jej celem nie jest leczenie nowotworu. Jednakże operacja ta pozwoli złagodzić objawy. Jest również często wykorzystywana w przypadku mężczyzn, którzy mają łagodną opuchliznę gruczołu krokowego zwaną BPH (z ang. benign prostatic hyperplasia – łagodny rozrost gruczołu krokowego).

Operacja jest przeprowadzana poprzez włożenie cienkiej rurki do cewki moczowej przez penisa. W tej rurce znajduje się źródło światła i soczewka powiększająca – w ten sposób chirurg może widzieć wnętrze cewki moczowej. Chirurg usuwa blokadę używając instrumentu dołączonego do rurki – może w ten sposób wyciąć zmienione obszary. Operacja wiąże się z pobytem w szpitalu przez 2 lub 3 noce.

Po resekcji przezcewkowej
Pacjent powinien zacząć poruszać się tak wcześnie po operacji, jak to możliwe. Powrotu do formy można oczekiwać już 24 godziny po operacji.

Pacjent może mieć założony cewnik do pęcherza w celu odprowadzania moczu do worka. Po tej operacji pojawianie się skrzepów krwi w moczu jest zupełnie normalne. Aby zapobiec skrzepom krwi blokującym cewnik, pacjent może zostać poddany irygacji pęcherza. To oznacza wlanie do pęcherza płynu i odprowadzenie go przez cewnik. Krew w moczu stopniowo będzie zanikać, a wtedy będzie można wyjąć cewnik. To ma miejsce około 2-3 dni po twojej operacji.

Operacja na raka prostaty
Przed operacją prostaty

Przed operacją pacjent spotyka się z chirurgiem i anestezjologiem i zazwyczaj również z pielęgniarką specjalistyczną. Wytłumaczą oni pacjentowi, co obejmuje operacja i czego można się spodziewać. Lekarz poprosi o podpisanie formularza zgody na operację.

Ponadto zostaną wykonane badania mające na celu sprawdzenie czy stan zdrowotny pacjenta pozwala na przeprowadzenie operacji. Badania te, to między innymi: badania krwi, prześwietlenie RTG klatki piersiowej oraz EKG w celu sprawdzenia stanu serca.

Tuż po operacji raka prostaty

Gdy wybudzisz się po operacji, będziesz mieć podawaną kroplówkę oraz założony dren z rany pooperacyjnej. Oprócz tego, będziesz mieć założony cewnik do pęcherza, aby odprowadzać mocz.

Twoja pielęgniarka i fizjoterapeuta będą zachęcać cię do ruchu tak szybko jak to możliwe. Pomogą ci przy głębokich oddechach i ćwiczeniach na nogi, aby zapobiec infekcjom w klatce piersiowej i zakrzepom krwi.

Przygotuj się na odczuwanie bólu przez pierwsze kilka dni. Jeśli czujesz ból, koniecznie powiedz o tym lekarzowi lub pielęgniarce bez zbędnej zwłoki, aby mogli znaleźć odpowiedni dla ciebie środek przeciwbólowy.

O co zapytać lekarza odnośnie operacji na raka prostaty?

• Jakiego rodzaju operacja jest zalecana?
• Jaki jest cel operacji?
• Czy operacja wyleczy nowotwór?
• Ile takich operacji przeprowadza się rocznie?
• Jakie są wyniki?
• Jakie są inne możliwości leczenia?
• Czy zamiast operacji mogę poddać się radioterapii?
• Czy będę potrzebował dodatkowego leczenia po operacji?
• Czy mogę spotkać się z onkologiem, aby porozmawiać o alternatywach operacji?
• Czy mogę wybrać specjalistę?
• Czy powinienem przygotować się do operacji w szczególny sposób?
• Jakie są zagrożenia w przypadku operacji prostaty?
• Czy po operacji będę odczuwać ból?
• Jakie są długotrwałe i krótkotrwałe skutki uboczne operacji?
• Czy po operacji stracę popęd seksualny?
• Czy po operacji stracę kontrolę nad pęcherzem i kiedy mogę się spodziewać powrotu do normy?
• Czy istnieje ryzyko, że kontrola nad pęcherzem nie powróci?
• Czy mogę porozmawiać z kimś, kto przeszedł tego rodzaju operację?
• Jak często będę miał wizyty po operacji i jakiego rodzaju badania będą na nich przeprowadzane?

 Radioterapia w przypadku raka prostaty

Radioterapia w celu wyleczenia raka prostaty
Radioterapia wykorzystuje promienie o wysokiej energii, aby zniszczyć komórki rakowe. Jeśli nowotwór nie rozprzestrzenił się, pacjent może poddać się radioterapii w celu wyleczenia. Radioterapia w celu wyleczenia raka prostaty może być radioterapią zewnętrzną przeprowadzaną za pomocą maszyny do radioterapii. Może to być również radioterapia wewnętrzna, zwana brachyterapią, gdzie wykorzystuje się niewielkie, promieniotwórcze metalowe „igły”, które są wprowadzane i pozostawiane w gruczole krokowym.

Radioterapia w przypadku rozprzestrzenionego raka prostaty
Radioterapia może być wykorzystana w leczeniu raka prostaty, który już się rozprzestrzenił, na przykład do kości. To może pomóc spowolnić wzrost nowotworu w miejscu leczenia i złagodzić objawy.

Niekiedy lekarze poddają leczeniu cały organizm używając radioterapii wewnętrznej, aby pomóc opanować ból kości. Pacjent dostaje zastrzyk z substancją promieniotwórczą (na przykład z izotopem radu 223 lub izotopem strontu 89). Płyn promieniotwórczy krąży w całym organizmie i trafia do komórek rakowych w kościach. Zadaniem płynu jest zniszczenie komórek rakowych.

Radioterapia zewnętrzna w przypadku raka prostaty
Tego rodzaju leczenie wykorzystuje promienie o wysokiej energii, aby zniszczyć komórki rakowe, ale tylko w obszarze gruczołu krokowego. Leczenie to można przeprowadzić tylko wtedy, gdy rak prostaty jest zlokalizowany tylko w prostacie lub jedynie przedostał się przez ścianę torebki otaczającej prostatę. Jeśli rozprzestrzenił się choć trochę dalej, ten rodzaj leczenia raczej nie będzie skuteczny.

Jak przebiega leczenie?
Zazwyczaj jest to seria codziennych kuracji, trwających od 6 do 7 tygodni. W tym czasie pacjent pojawia się w szpitalu na oddziale radioterapii codziennie, od poniedziałku do piątku. Leczenie trwa po kilka minut dziennie.

Brachyterapia (radioterapia wewnętrzna) w przypadku raka prostaty
Radioterapia wewnętrzna, zwana jest również brachyterapią. Jest to kuracja mająca na celu wyleczenie wczesnego raka prostaty. Istnieją dwa rodzaje radioterapii wewnętrznej wykorzystywane w leczeniu raka prostaty.

W przypadku implantacji „igieł” w ramach brachyterapii, lekarz za pomocą cienkiej igły umieszcza przez odbyt niewielkie źródła promieniotwórcze wewnątrz gruczołu krokowego. Źródła te zostają wewnątrz i emitują dawkę promieniowania przez kilka miesięcy. To jest tak zwana brachyterapia „niskodawkowa”. Promieniowanie nie rozprzestrzenia się znacząco na obszarze organizmu. Tkanki otaczające prostatę otrzymują znacznie mniejsze dawki promieniowania niż sam gruczoł.

W przypadku „wysokodawkowej” brachyterapii, lekarz umieszcza rurki, przez obszar skóry za jądrami, i kieruje je do wewnątrz prostaty. Cienkie rurki zawierają źródło promieniotwórcze, które emituje dawkę promieniowania do gruczołu prostaty. Gdy odpowiednia dawka zostaje osiągnięta, lekarz usuwa rurki. Po tym zabiegu nie ma promieniowania w obszarze prostaty. Pacjent może być poddany brachyterapii „wysokodawkowej” wraz z kuracją radioterapii zewnętrznej.

Brachyterapia wewnętrzna w przypadku raka prostaty oznacza jedną sesję planowania i jedną sesję leczenia.

Skutki uboczne radioterapii w przypadku raka prostaty
Skutki uboczne radioterapii w przypadku raka prostaty mogą być krótkotrwałe lub długotrwałe.

Krótkotrwałe skutki uboczne
Krótkotrwałe skutku uboczne pojawiają się już w trakcie kuracji i zanikają wkrótce po jej zakończeniu. Skutki są inne dla radioterapii zewnętrznej i wewnętrznej (brachyterapii).

Skutki uboczne radioterapii zewnętrznej to między innymi biegunka, częste parcie na mocz spowodowane zapaleniem pęcherza, ból przy oddawaniu moczu oraz bolesność skóry w miejscu leczenia.

W przypadku radioterapii wewnętrznej, skutki uboczne wymienione powyżej występują rzadziej. Jednakże może pojawić się trudność w oddawaniu moczu lub niemożność oddania moczu w ogóle, lecz nie zdarza się to często. W sytuacji, gdy pacjent nie może oddać moczu, zostanie mu założony cewnik odprowadzający mocz z pęcherza. Te skutki uboczne zwykle znikają w ciągu kilku tygodni.

Długotrwałe skutki uboczne
Długotrwałe skutki uboczne mogą pojawić się kilka miesięcy lub lat po leczeniu. Mogą stopniowo zanikać lub pozostać na stałe. Lekarz nie jest w stanie przewidzieć czy pacjent będzie miał długotrwałe skutki uboczne. Najczęstszym długoterminowym skutkiem ubocznym jest uczucie ucisku w odbycie zwane zapaleniem odbytnicy.

Około 7 na 10 mężczyzn (70%) nie będzie miało erekcji po leczeniu raka prostaty radioterapią. Ten skutek uboczny występuje dużo rzadziej przy radioterapii wewnętrznej (brachyterapii) i jest częstszy u starszych mężczyzn.

Zwężenie przewodu biegnącego od pęcherza do penisa (cewka moczowa) może spowodować trudności w oddawaniu moczu. To jest najczęściej spotykany skutek uboczny radioterapii wewnętrznej.

Radioterapia w przypadku rozprzestrzenionego raka prostaty
Radioterapia może pomóc w złagodzeniu objawów raka prostaty, który już się rozprzestrzenił. Jest szczególnie przydatna w kontrolowaniu bólu kości. Radioterapia wykorzystywana do łagodzenia objawów jest nazywana radioterapią paliatywną.

Radioterapia zewnętrzna
W przypadku radioterapii zewnętrznej, pacjent może mieć kurację jednorazową lub kilka kuracji dzień po dniu. Terapia jest bezbolesna i zajmuje kilka minut każdego dnia. W ciągu około 3 tygodni terapia zaczyna działać.

Zazwyczaj pojawia się niewiele skutków ubocznych. Główne skutki uboczne to uczucie zmęczenia i bolesność skóry w miejscu naświetlania. Inne skutki są zależne od miejsca naświetlania. Pacjent może odczuwać nudności, jeśli naświetlana jest okolica brzucha – jeśli leczenie jest skierowane na żebra lub kręgosłup. Jeśli naświetlany jest duży obszar, pacjent może mieć nieprawidłowe wyniki krwi i być bardziej podatny na infekcje.

Radioterapia wewnętrzna
Radioterapia wewnętrzna w przypadku raka prostaty, który już się rozprzestrzenił, wykorzystuje wstrzyknięcie do krwiobiegu promieniotwórczego izotopu radu lub strontu. Rad i stront zazwyczaj kumulują się w kościach, w związku z tym emitują promieniowanie prosto do komórek rakowych. Emisja promieniowania trwa przez kilka dni.

Dawka promieniowania jest bardzo niska. To oznacza, że jest to zupełnie bezpieczne dla osób przebywających w twoim otoczeniu. Terapia może sprawić, że guz w kości zmaleje, a ból zostanie uśmierzony. Aby tak się stało upływa zazwyczaj około 3 tygodnie. Ta terapia może również opóźnić rozwój nowych guzów w kościach. Efekt złagodzenia bólu zazwyczaj trwa przez kilka miesięcy. Jeśli ból powróci, pacjent może jeszcze raz przystąpić do terapii.

O co zapytać lekarza odnośnie radioterapii w przypadku raka prostaty?

• Dlaczego radioterapia jest dla mnie zalecana?
• Jaki rodzaj radioterapii jest zalecany?
• Czy powinienem mieć radioterapię zewnętrzną czy wewnętrzną?
• Czy radioterapia ze zmienną siłą i kształtem wiązki (IMRT – z ang. Intensity-Modulation Radiation Therapy – terapia z modulacją intensywności wiązki) w zależności od nowotworu jest dla mnie odpowiednia?
• Słyszałem, o rodzaju radioterapii, który wykorzystuje prześwietlenia w celu sprawdzenia umiejscowienia nowotworu podczas leczenia. Czy taka terapia będzie odpowiednia dla mnie?
• Jaki jest cel mojej kuracji?
• Czy kuracja wyleczy mnie z raka?
• Czy są jakieś inne kuracje, które mogę podjąć zamiast radioterapii?
• Czy powinienem mieć terapię hormonalną wraz z radioterapią?
• Jak długo zajmie kuracja?
• Czy jest dostępny transport do i ze szpitala?
• Czy mogę otrzymać pomoc w związku z opłatami za dojazdy?
• Czy radioterapia jest bolesna?
• Jakie są krótkotrwałe i długotrwałe skutki uboczne?
• Czy jest coś, co powinienem przygotować przed leczeniem?
• Czy mogę otrzymać informacje n na temat moich terapii na piśmie?
• Czy terapia wpłynie na mój pęcherz i jelita, a jeśli tak to czy skutki uboczne ustąpią?
• Jakie jest prawdopodobieństwo, że problemy z pęcherzem i jelitami utrzymają się?
• Jak wysokie jest ryzyko utrzymania się na stałe problemów z erekcją po leczeniu?

Terapia hormonalna w przypadku raka prostaty

Nowotwór gruczołu krokowego jest zależny od męskiego hormonu płciowego – testosteronu- który odpowiada za rozwój raka. Terapia hormonalna obniża poziom testosteronu w organizmie.

To, jak i kiedy będzie przeprowadzona terapia hormonalna, zależy od stadium i stopnia złośliwości nowotworu. Twój lekarz może zasugerować tylko terapię hormonalną, jeśli nowotwór rozprzestrzenił się do innej części organizmu. Również może ona zostać zaproponowana w przypadku, gdy nowotwór przedostał się zbyt daleko za prostatę w celu podniesienia szans na powodzenie operacji lub radioterapii. Jeśli pacjent będzie miał kurację mającą na celu wyleczenie nowotworu, ale istnieje wysokie ryzyko nawrotu raka, może mieć zaleconą terapię hormonalną wraz z innymi kuracjami.

Istnieją różne rodzaje leków stosowanych w terapii hormonalnej, są to między innymi:

• Tabletki o działaniu antyandrogennym
• Zastrzyki lub implanty z blokerami hormonu luteinizującego (LH)
• Hormony blokujące wydzielanie gonadotropin (GnRH)
• Blokery cytochromu P-17

Pacjent może przyjmować antyandrogeny i blokery LH oddzielnie albo w leczeniu skojarzonym. Połączenie obu rodzajów leków jest zwane CAB (z ang. complete androgene blockade) – całkowitą blokadą androgenową lub MAB (z ang. maximum androgen blockade) – maksymalną blokadą androgenową.

Terapia hormonalna może być stosowana, jako kuracja ciągła lub okresowa – z kilkoma miesiącami terapii, po których następuje przerwa, następnie kolejna terapia i tak dalej. Terapia okresowa powoduje skutki uboczne w zredukowanej ilości, ale niestety nie pozwala kontrolować nowotworu na dłuższą metę.

W przypadku raka prostaty, który już się rozprzestrzenił, terapia hormonalna może sprawić, że objawy całkowicie zanikną. Może również pozwolić na kontrolowanie raka przez kilka lat. Wtedy nowotwór zazwyczaj przestaje reagować na terapię hormonalną i znowu zaczyna się rozwijać. Lekarze nazywają to hormonoodpornym rakiem prostaty. W tym wypadku są różne inne opcje leczenia.

Skutki uboczne terapii hormonalnej w przypadku raka prostaty
Terapia hormonalna w przypadku raka prostaty może powodować skutki uboczne. Skutki te mogą się różnić w zależności od rodzaju terapii hormonalnej. Mogą być następujące:

Problemy z erekcją (impotencja)

Około połowa mężczyzn przyjmujących terapię hormonalną w tabletkach zauważa, że nie mogą osiągnąć erekcji. Wszyscy mężczyźni przyjmujący zastrzyki (np. goserelinę lub Zoladex) będą mieli problemy z erekcją. Dzieje się tak, dlatego, że leki powodują zaprzestanie produkcji testosteronu.

Uderzenia gorąca i poty

Niektórzy mężczyźni skarżą się na uderzenia gorąca i poty. Te skutki uboczne stopniowo zanikają, jednakże mogą utrzymywać się przez czas terapii hormonalnej. Twój lekarz może przepisać środki łagodzące te skutki uboczne.

Uczucie zmęczenia i osłabienia

Pacjent może czuć się bardzo zmęczony podczas terapii hormonalnej. Regularne i spokojne ćwiczenia fizyczne powinny pomóc w tej sytuacji.

Tkliwość piersi

Twoje piersi mogą być opuchnięte i bolesne w dotyku. Tabletki Tamoxifem pomagają zwalczyć ten skutek uboczny, jak również dawka radioterapii na obszarze piersi przed rozpoczęciem kuracji.

Ból spowodowany zaostrzeniem się objawów nowotworu

Ból spowodowany zaostrzeniem się objawów nowotworu prostaty może się pogorszyć w momencie rozpoczęcia terapii hormonalnej. Lekarz może przepisać inną terapię hormonalną, aby zapobiec zaostrzeniu objawów nowotworu, które powoduje ból w kościach. Jeśli ból utrzymuje się, lekarz przepisze leki zwane bifosfonianami.

Potencjalne długotrwałe skutki uboczne
Długotrwałe skutki uboczne leczenia mogą sprawić, że przytyjesz. Możesz mieć również kłopoty z zapamiętywaniem lub stać się bardziej emocjonalny. Długotrwałe leczenie wystawia mężczyzn na nieco wyższe ryzyko problemów takich jak złamania kości. Istnieją dowody na to, że jeśli jesteś powyżej 65. roku życia, ryzyko ataku serca może wzrosnąć.

O co zapytać lekarza odnośnie terapii hormonalnej w przypadku raka prostaty?

• Dlaczego zalecana jest dla mnie terapia hormonalna?
• Jaki jest cel tej kuracji?
• Jakiego rodzaju hormony są proponowane?
• Czy będę miał zastrzyki czy tabletki?
• Jak długo potrwa terapia hormonalna?
• Jak często będę musiał pojawiać się w szpitalu podczas leczenia?
• Czy stracę popęd seksualny lub będę mieć problemy z erekcją, czy to będzie stała zmiana?
• Jakie inne skutki uboczne mogą wystąpić?
• Jak długo będą one trwały?
• Czy jest coś, co mogę zrobić aby złagodzić skutki uboczne?
• Czy są inne opcje leczenia w moim przypadku?
• Jak powinienem przygotować się do kuracji?

Chemioterapia w przypadku raka prostaty

Chemioterapia oznacza wykorzystanie leków, które niszczą komórki rakowe. Jest również wykorzystywana w leczeniu raka prostaty, który rozprzestrzenił się do innych części organizmu. Do chemioterapii w tym przypadku może być wykorzystane wiele leków, między innymi:

• Docetaxel
• Mitozantrone
• Epirubicin
• Paclitaxel
• Estramustyna

Docetaxel jest najbardziej popularnym lekiem. W Wielkiej Brytanii jest przeznaczony do leczenia raka prostaty, który nie reaguje na terapię hormonalną lub stał się hormonoodporny. Jest stosowany tylko u pacjentów, którzy mają odpowiednio dobry stan zdrowia, aby podjąć takie leczenie. Wszystkie leki wykorzystywane w chemioterapii maja skutki uboczne. Skutki te muszą być zrównoważone z potencjalnymi korzyściami płynącymi z kuracji podczas okresu kontrolowania nowotworu.

Wiele testów klinicznych bada wykorzystanie chemioterapii w leczeniu raka prostaty.

Jeśli przyjmujesz jakiekolwiek suplementy diety lub leki ziołowe, poinformuj o tym lekarza. Niektóre suplementy mogą mieć interakcje z chemioterapią i tym samym działać szkodliwie.

O co zapytać lekarza odnośnie chemioterapii w przypadku raka prostaty?

• Czy chemioterapia mi pomoże?
• Jaki jest cel kuracji?
• Jakie są inne możliwości leczenia?
• Jak długo potrwa kuracja chemioterapią?
• Jak często będę musiał pojawiać się w szpitalu?
• Czy powinienem przygotować się do kuracji w szczególny sposób?
• Jakie są krótkotrwałe i długotrwałe skutki uboczne?
• Jak długo będą trwać?
• Czy jest jakiś telefon zaufania, pod który mogę zadzwonić, jeśli mnie coś zaniepokoi?

Sterydy w leczeniu raka prostaty

Sterydy są substancjami naturalnie wytwarzanymi przez organizm. Mogą być również wytwarzane syntetycznie i wykorzystywane jako leki. Sterydy są wykorzystywane również do leczenia raka prostaty, który nie reaguje na terapię hormonalną, mogą być podawane wraz z chemioterapią.

Skutki uboczne
Sterydy nie powodują uciążliwych skutków ubocznych. Jednakże wiele z nich jest zauważalne. Mogą to być: zwiększony apetyt, zwiększona energia i pobudzenie oraz niestrawność.

Jeśli przyjmujesz sterydy przez jakiś czas, możesz zauważyć opuchliznę dłoni, stóp i powiek. Możesz również przybrać na wadze.

Sterydy podrażniają błonę śluzową żołądka. W przypadku, gdy odczuwasz ból brzucha podczas przyjmowania sterydów, powiedz o tym lekarzowi. Twój lekarz i pielęgniarki zwrócą uwagę na występowanie innych skutków ubocznych występujących podczas kuracji sterydami, na przykład podwyższonego ciśnienia krwi i poziomu cukru w moczu.

Karta informacyjna o leczeniu sterydami
Każdy lekarz zajmujący się tobą, musi wiedzieć, że przyjmujesz sterydy. Twój lekarz przekaże ci kartę informacyjną, do noszenia przy sobie, gdzie będzie informacja, że przyjmujesz takie leki. Taką kartę musisz mieć zawsze przy sobie.

Krioterapia w przypadku raka prostaty

Krioterapia to sposób niszczenia komórek rakowych poprzez zamrażanie. Nazywa się również krioablacją lub kriochirurgią.

Lekarze mogą wykorzystać krioterapię dla osób z wczesnym stadium raka prostaty, który nie wydostał się poza gruczoł krokowy. Mogą również wykorzystać ten sposób w przypadku mężczyzn, u których nowotwór wrócił w obszar prostaty po poprzedniej kuracji. Sposób ten jest wykorzystywany, jako część testów klinicznych.

Tę metodę stosuje się pod znieczuleniem ogólnym lub miejscowym. Lekarz umieszcza w cewce moczowej rurkę zwaną cewnikiem ocieplającym w celu ochrony przed zniszczeniem podczas kuracji. Następnie lekarz umieszcza specjalne igły krioterapeutyczne w okolicy krocza (obszar między moszną a odbytem). W celu umieszczenia igieł w odpowiednim miejscu, wykorzystuje się USG. Następnie maszyna wpuszcza argon przez igły, aby zamrozić tkankę prostaty.

Po krioterapii pacjent ma założony cewnik do odprowadzania moczu przez 1 do 2 tygodni. Mogą wystąpić sińce i będzie potrzeba przyjmowania leków przeciwbólowych przez kilka dni. Niektórzy mężczyźni mają problemy z erekcją po zabiegu, lecz można je opanować innymi kuracjami.

Twój lekarz wyjaśni ci wszystkie ryzyka i korzyści przed zabiegiem.

Terapia HIFU (skupiona wiązka fal ultradźwiękowych o dużym natężeniu) w przypadku raka prostaty

Podczas gdy fale ultradźwiękowe o wysokiej częstotliwości są skoncentrowane na tkance ciała, tkanka ta rozgrzewa się i umiera. Aby wykorzystać to działanie do walki z nowotworem, specjalista celuje w obszar, gdzie występuje nowotwór. Ponieważ gruczoł krokowy jest umieszczony głęboko w miednicy, sonda USG używana do terapii HIFU jest umieszczana doodbytniczo.

Wyniki testów klinicznych pokazały, że Terapia HIFU (skupiona wiązka fal ultradźwiękowych o dużym natężeniu) może być skuteczna w przypadku raka prostaty. Jednakże potrzebna jest pewność, że długoterminowe wyniki będą tak dobre jak te po operacji lub radioterapii. Kuracja jest dość nowa i z tego powodu nie wiadomo jeszcze jak długo utrzymują się jej efekty. Narodowy Instytut Zdrowia i Doskonałości Klinicznej (NICE) zaleca terapię HIFU do wykorzystania jedynie w testach klinicznych.

Potencjalne skutki uboczne terapii HIFU (skupiona wiązka fal ultradźwiękowych o dużym natężeniu)

W przypadku testów klinicznych, najczęstszymi zgłaszanymi problemami po terapii HIFU były infekcje obszaru prostaty i wyciek moczu (nietrzymanie moczu). Skutki uboczne mogą być bardziej widoczne, jeśli pacjent był poddany również radioterapii.

Badania w kierunku raka prostaty

Badania w kierunku zapobiegania i przyczyn raka prostaty
Naukowcy badają przyczyny powstawania raka prostaty, analizują między innymi dietę, aktywność fizyczną, ekspozycję na słońce oraz różne rodzaje zawodów. Niektórzy badacze starają się odnaleźć mutacje genów, które mogą powodować raka prostaty.

Testy kliniczne analizują kwestię możliwości zapobiegania rakowi prostaty poprzez przyjmowanie niektórych leków.

Badania na temat diagnozowania raka prostaty
Wszystkie terapie muszą być dokładnie przebadane zanim zostaną przyjęte za standardowe leczenie dla każdego. To ma na celu upewnienie się, że działają lepiej niż te, które są aktualnie w użyciu, oraz to że są bezpieczne.

Badacze skupiają się na wynalezieniu lepszych badań. Na początku testy diagnostyczne są przebadane w laboratoriach. Dopiero wtedy, gdy wiadomo że są bezpieczne, są testowane na ludziach podczas testów klinicznych.

Badania nad leczeniem raka prostaty
Wszystkie terapie muszą być dokładnie przebadane zanim zostaną przyjęte za standardowe leczenie dla każdego. Na początku testy diagnostyczne są przebadane w laboratoriach. Dopiero wtedy, gdy wiadomo, że są bezpieczne, są testowane na ludziach podczas testów klinicznych.

Cancer Research UK wspiera wiele badań laboratoryjnych zajmujących się nowotworami w Wielkiej Brytanii, ponadto wspiera wiele testów klinicznych zarówno w Wielkiej Brytanii jak i tych międzynarodowych.

W przypadku raka prostaty, badacze analizują następujące zagadnienia:

• Możliwości kuracji
• Radioterapię
• Chemioterapię
• Terapię hormonalną
• Krioterapię
• Terapię fotodynamiczną
• USG o wysokiej częstotliwości

Są prowadzone również badania nad kuracjami ziołowymi, zmniejszaniem ilości skutków ubocznych oraz określaniu, jakie objawy mówią o nawrocie raka prostaty.

Wizyty kontrolne w przypadku raka prostaty

Po zakończeniu kuracji pacjent będzie miał regularne wizyty kontrolne w ambulatorium. Seria takich wizyt może trwać kilka lat. Podczas wizyty lekarz:

• Sprawdzi jak pacjent wraca do zdrowia po kuracji
• Zapyta czy jest coś, co niepokoi pacjenta
• Przeanalizuje problemy zgłoszone przez pacjenta

Co dzieje się podczas wizyt kontrolnych?
Lekarz zbada cię i zapyta o ogólne samopoczucie. To jest okazja do rozmowy i zapytania o wszystko, co cię niepokoi. Ponadto będziesz miał badania krwi w kierunku PSA (swoistego antygenu sterczowego) oraz niekiedy zlecone będą prześwietlenia RTG. Jeśli pojawią się jakieś problemy, powiedz o tym lekarzowi jak najszybciej, również powiedz o nowych objawach zauważonych między wizytami.

Jak częste są wizyty kontrolne?
To jak często odbywają się wizyty kontrolne, zależy głównie od stadium raka, przebytych kuracji i ich wyniku.

O co zapytać lekarza odnośnie leczenia raka prostaty

• Co wiadomo na temat stadium mojego raka?
• Co wiadomo na temat stopnia złośliwości mojego raka?
• Jaki jest mój wskaźnik Gleasona i co on oznacza?
• Jakiego rodzaju kuracji potrzebuję?
• Czy są różne kuracje do wyboru?
• Jaki jest cel kuracji?
• Jaka jest długoterminowa prognoza w przypadku mojego nowotworu?
• Czy powinienem podjąć dodatkową kurację oprócz operacji lub radioterapii?
• Jakie są krótkotrwałe i długotrwałe skutki uboczne kuracji?
• Co mogę zrobić, aby złagodzić skutki uboczne kuracji?
• Czy istnieje kuracja pozwalająca łagodzić objawy?
• Czy mogę otrzymać pisemną informację na temat mojej kuracji?
• Czy jest możliwość kontaktu z wykwalifikowaną pielęgniarką?
• Jak często będę musiał pojawiać się w szpitalu w czasie kuracji?
• Czy jest dostępny transport lub pomoc w zakresie opłat za dojazd?
• Jak długo potrwa kuracja?
• Czy jest możliwość uzyskania drugiej opinii?
• Czy są jakieś kuracje eksperymentalne lub testy kliniczne, w których mógłbym wziąć udział?
• Czy jest dostępny doradca, z którym mógłbym porozmawiać?
• Co jeśli zdecyduję, że nie podejmuję leczenia?
• Jak częste będą wizyty kontrolne, po zakończeniu leczenia?
• Co będzie się działo podczas wizyt kontrolnych?
• Czy jest dostępny numer telefonu, pod który mogę zadzwonić, jeśli mnie coś zaniepokoi pomiędzy wizytami?
• Czy jest coś, na co należy zwracać szczególną uwagę?

Radzenie sobie z rakiem prostaty

Radzenie sobie z diagnozą o raku prostaty może okazać się trudne zarówno emocjonalnie jak i technicznie. Pojawi się uczucie zagubienia i niepokoju. Oprócz radzenia sobie ze strachem, zajdzie potrzeba zajmowania się sprawami organizacyjnymi. Komu powiedzieć o raku? Należy wziąć pod uwagę również dzieci i wnuki.

Rak prostaty a współżycie seksualne

Leczenie raka prostaty może spowodować wiele skutków ubocznych. Skutki te wpłyną na twoje życie seksualne, jedne mniej, inne więcej. Niekiedy mężczyźni niepokoją się, że mogą zarazić swojego partnera nowotworem. Nowotwór nie jest zakaźny i nie można nim zarazić swojego partnera seksualnego.

Część pacjentów podczas leczenia radioterapią ma biegunkę, która utrzymuje się również jakiś czas po leczeniu. To może być nieprzyjemne i męczące, w efekcie zniechęcające do stosunków seksualnych. W ciągu kilku tygodni sytuacja ulegnie poprawie i wszystko wróci do normy.

Przez pewien czas po leczeniu raka prostaty, pacjenci czują się zbyt zmęczeni, aby mieć ochotę na seks. Dostępne są informacje na temat radzenia sobie z uczuciem zmęczenia w dziale o radzeniu sobie z fizjologią.

Radioterapia, operacja i terapia hormonalna mogą prowadzić do trudności z erekcją (impotencja). Zaburzenia erekcji mogą być stałe lub przejściowe oraz mogą sprawiać duże problemy w dostosowaniu się do sytuacji. Na rynku są dostępne leki, które mogą pomóc w przypadku takich zaburzeń. Istnieją również inne sposoby na wspomaganie erekcji w przypadku, gdy środki na erekcję nie działają. Lekarz może przepisać inne leki. Jeśli porozmawiasz o tym problemie ze swoim lekarzem lub pielęgniarką specjalistyczną, skierują cię do doradcy specjalistycznego lub seksuologa.

Problemy urologiczne związane z rakiem prostaty
Po przejściu raka prostaty, pacjenci często mają problemy urologiczne. To między innymi nietrzymanie moczu i problemy z jego oddawaniem.

Nietrzymanie moczu

Niestety, zarówno po operacji, jak i radioterapii, wielu mężczyzn ma krótkotrwałe problemy z nietrzymaniem moczu. Są to między innymi sytuacje od sporadycznego wyciekania moczu do całkowitej utraty kontroli nad pęcherzem.

W przypadku, gdy wyciek moczu jest problemem długotrwałym, porozmawiaj na ten temat z twoim lekarzem lub pielęgniarką. Mogą pomoc ci poprzez skierowanie cię do specjalistycznej kliniki nietrzymania moczu. Personel w takiej klinice pomoże ci opanować ćwiczenia na odpowiednie mięśnie, przeprowadzi trening pęcherza i dobierze leki. Jest wiele sposobów radzenia sobie z wyciekiem moczu.

Trudności w oddawaniu moczu

Niektórzy mężczyźni mają trudności w oddawaniu moczu. To może być spowodowane zwężeniem moczowodu. Problem ten nazywa się zwężeniem cewki moczowej. W ciężkich przypadkach może to oznaczać zupełny brak możliwości oddania moczu. Istnieje rozwiązanie tego problemu, zwężony obszar jest rozciągany pod znieczuleniem podczas krótkiej operacji. Około 1 na 12 mężczyzn (12%) potrzebuje tej operacji kilka lat po radioterapii gruczołu prostaty.

O co zapytać lekarza odnośnie życia z rakiem prostaty?

• Kiedy mogę oczekiwać powrotu do normalnego stanu zdrowia po zakończeniu leczenia?
• Kiedy będę mógł wrócić do pracy, podjąć moje dotychczasowe hobby i aktywności?
• Czy mogę liczyć na pomoc w związku z moim stanem psychicznym?
• Czy doradztwo jest odpłatne?
• Jakiego rodzaju pomoc praktyczną mogę otrzymać?
• W jaki sposób można złagodzić objawy raka?
• Gdzie mogę uzyskać pomoc w kwestii problemów z pęcherzem i jelitami?
• Czy jest ktoś, z kim mogę porozmawiać o moich problemach z erekcją?
• Jak długo będą utrzymywać się skutki uboczne radioterapii?
• Czy jest ktoś, kto może mi doradzić w sprawach finansowych, włączając w to roszczenia świadczeń?
• W jaki sposób rozmawiać z rodziną i dziećmi na temat nowotworu?

Tekst źródłowy przetłumaczony za zgodą Cancer Research UK, www.cancerresearchuk.org