Nowotwór skóry
Nowotwór skóry istnieją 2 główne typy : niebarwnikowy nowotwór skóry i czerniak skóry.
Niebarwnikowy nowotwór skóry obejmuje poniższe typy raka:
- rak podstawnokomórkowy (BCC)
- rak kolczystokomórkowy (SCC)
- kilka innych rzadkich typów
Ten artykuł dotyczy niebarwnikowego nowotworu skóry.
Nowotwory niebarwnikowe rozwijają się najczęściej na powierzchni skóry, która wystawiona jest na działanie słońca. Wskaźnik wyleczeń tego rodzaju nowotworu jest stosunkowo wysoki. Większość pacjentów poddawana jest niewielkim zabiegom chirurgicznym i nie wymaga dalszego leczenia.
Czym jest skóra?
Skóra składa się z 2 głównych warstw: warstwy zewnętrznej, czyli naskórka oraz wewnętrznej, czyli skóry właściwej.
Grubość naskórka i skóry właściwej różni się w zależności od części ciała, którą pokrywają. Na przykład, skóra na podeszwie stopy jest dość gruba i ma około 5 mm, podczas gdy na przykład skóra na powiece jest znacznie cieńsza i ma tylko około 0,5 mm.
Komórki skóry
Uszkodzenia słoneczne są przyczyną większości nowotworów skóry, a najbardziej narażone na uszkodzenia są komórki naskórka.
Najczęstszym rodzajem komórek występujących w naskórku są keratynocyty. Komórki walcowate to rodzaj keratynocytów znajdujących się w dolnej części naskórka, czyli warstwie podstawnej. Warstwa ta jest miejscem, z którego pochodzą wszystkie zdrowe komórki skóry. Tam też najczęściej rozwija się rak podstawnokomórkowy skóry (basal cell carcinoma – BCC).
BCC jest najczęstszym rodzajem raka skóry. Rozwija się głównie w obszarach narażonych na działanie słońca, takich jak skóra głowy, twarzy, uszu i szyi.
Dwie górne warstwy skóry (rogowa i ziarnista) składają się ze zrogowaciałych komórek skóry, wypchniętych z warstwy podstawnej. Są one wypełnione pochodzącą z keratynocytów keratyną, która jest twardą woskowatą substancją, mającą za zadanie wzmocnienie i ochronę skóry.
Rak kolczystokomórkowy skóry rozwija się również z keratynocytów w naskórku, w komórkach zlokalizowanych tuż nad warstwą podstawną.
Czerniak skóry zaczyna się w komórkach skóry zwanych melanocytami. Są to komórki znajdujące się w głębszych warstwach naskórka. Melanocyty wytwarzają melaninę. Jest to brązowa substancja (pigment), która sprawia, że skóra wygląda na ciemniejszą. Melanocyty produkują melaninę, gdy skóra jest wystawiona na działanie słońca.
Zmiany spowodowane nowotworem skóry mogą rosnąć powoli i często zostają zauważone dopiero z upływem lat. Jednakże czasami mogą też rosnąć bardzo szybko, zaledwie w ciągu kilku miesięcy.
W przypadku zauważenia na którymkolwiek obszarze skóry niepokojących zmian w postaci plam, owrzodzeń lub innych (w tym bolesnych), których wcześniej nie było lub goją się dłużej niż 4 tygodnie wskazana jest konsultacja z lekarzem.
Objawy raka skóry
Objawy nowotworów skóry mogą być bardzo zróżnicowane. Niektóre mogą być nawet podobne do objawów innych chorób.
Typowe objawy raka skóry obejmują powstanie zaczerwienionego lub bolącego obszaru skóry, który:
- nie goi się po upływie 4 tygodni od powstania,
- wygląda nietypowo,
- swędzi, krwawi, a pojawiające się strupy nie schodzą po upływie 4 tygodni.
Kontakt z lekarzem rodzinnym powinien nastąpić, jeśli zaobserwowano którykolwiek z tych objawów lub inne nieprawidłowe zmiany skórne.
Na co zwracać szczególną uwagę?
Rana, która się nie goi
Rana może być czysta, błyszcząca i różowa lub perłowo-biała. Może też wyglądać na zaczerwienioną. Obszar ten może być bolesny, szorstki lub o wypukłych brzegach.
Owrzodzenie
Uwagę powinien zwracać uszkodzony obszar skóry, na którym występuje nieuzasadnione owrzodzenie i który nie goi się po upływie 4 tygodni od powstania.
Guzek
Może być mały, wolno rosnący, błyszczący, różowy lub czerwony.
Czerwone plamy na skórze
Czerwone swędzące plamy na skórze mogą być oczywiście spowodowane wieloma innymi nienowotworowymi chorobami skóry. Jednakże dla pewności, zawsze warto je dokładnie sprawdzić.
Piegi lub pieprzyki
Zmiana skórna w postaci pieprzyka lub piegów może być oznaką innego rodzaju raka skóry, zwanego czerniakiem.
W poszukiwaniu objawów nowotworu skóry
Nieczerniakowy rak skóry rozwija się najczęściej na tych jej obszarach, które wystawione są na działanie promieni słonecznych.
Wiedza z zakresu zdrowego wyglądu skóry pozwala wcześnie wykryć zmiany nowotworowe.
Aby dotrzeć do trudnodostępnych miejsc w poszukiwaniu jakichkolwiek niepokojących zmian, można spróbować użyć małego lusterka lub skorzystać z odbicia w większym lustrze. Można również poprosić kogoś bliskiego, aby przyjrzał się dokładnie niepokojącym zmianom. Samobadanie jest bardzo ważne, zwłaszcza jeśli regularnie przebywa się na słońcu w trakcie pracy lub w celach rekreacyjnych.
Można również fotografować wszelkie niepokojące zmiany. Dobrym pomysłem podczas robienia zdjęcia jest umieszczenie linijki lub miarki obok nieprawidłowego obszaru. Daje to dokładniejsze wyobrażenie o jego rozmiarze i może pomóc w określeniu, czy się zmienia. Następnie można pokazać te zdjęcia lekarzowi.
Zwiększone ryzyko i przyczyny raka skóry
Większość nieczerniakowych nowotworów skóry jest spowodowana ekspozycją na słońce. Może to być zarówno długotrwałe opalanie, jak i krótkie okresy intensywnej ekspozycji lub poparzenia słoneczne.
Wiek
Z wiekiem wzrasta prawdopodobieństwo zachorowania na nieczerniakowego raka skóry, jednakże nowotwory skóry mogą się również rozwijać u osób młodszych.
Ekspozycja na słońce
Najwięcej przypadkównowotworów skóry jest spowodowana ekspozycją na słońce. Może to być długotrwałe przebywanie na słońcu lub krótkie okresy intensywnej ekspozycji na słońce oraz poparzenia słoneczne. Światło ultrafioletowe ze światła słonecznego uszkadza DNA w komórkach skóry. Uszkodzenie to może nastąpić na wiele lat przed rozwojem raka.
Historia przebytych poparzeń słonecznych zwiększa ryzyko raka skóry. Ryzyko jest szczególnie wysokie, jeśli w dzieciństwie kilka razy doszło do poparzeń słonecznych. Osoby pracujące na zewnątrz: rolnicy, ogrodnicy czy pracownicy budowlani są bardziej narażeni na nieczerniakowe nowotwory skóry.
Rak skóry występuje częściej u osób o bardzo jasnym fototypie. Dzieje się tak, ponieważ osoby rasy białej o bardzo jasnej karnacji mają w skórze mniej ochronnego pigmentu zwanego melaniną. Ludzie o ciemniejszym kolorze skóry są mniej narażeni na ten nowotwór ale również mogą na niego zachorować.
Osoby o ciemniejszym fototypie skóry są również podatne na ryzyko zachorowania na rodzaj czerniaka zwanego plamą soczewicowatą w postaci akralnej, który może występować na podeszwach stóp, dłoniach i pod paznokciami.
Bielactwo (albinizm) jest dziedziczną chorobą genetyczną, w której skóra w ogóle nie wytwarza melaniny. Osoby dotknięte tą chorobą mają bardzo jasną skórę i jasne blond włosy. Są częściej niż przeciętnie narażone na raka skóry. Dzieje się tak dlatego, ponieważ ich skóra nie posiada naturalnej warstwy ochronnej przed słońcem.
Również łóżka opalające wytwarzają światło ultrafioletowe, które uszkadza skórę. Badania wykazały, że korzystanie z solarium powoduje czerniaka. Istnieją również dowody na to, że solaria mogą zwiększać ryzyko raka skóry innego niż czerniak.
Przebyty rak skóry
Osoby z przebytym w przeszłości rakiem skóry, dotyka zwiększone ryzyko kolejnego zachorowania w porównaniu z osobami, które go nie przechodziły. Naukowcy uważają, że najprawdopodobniej jest to spowodowane właśnie ekspozycją na słońce. Bardzo ważna jest odpowiednia ochrona podczas przebywania na słońcu i zwracanie uwagi na wszelkie niepokojące objawy skórne.
Chociaż ryzyko w przypadku przebytej wcześniej choroby nowotworowej jest wyższe, nie musi to oznaczać, że na pewno dojdzie do kolejnego zachorowania.
Historia raka skóry w rodzinie
Większość nieczerniakowych nowotworów skóry nie jest związana z historią występowania tej choroby w rodzinie, jednakże badania wykazują, że w niektórych przypadkach jest to skorelowane.
Ryzyko zachorowania na raka kolczystokomórkowego skóry (SCC) zwiększa się, jeśli wystąpił on w najbliższej rodzinie . Osoby, u których w rodzinie wystąpił czerniak, mają zwiększone ryzyko zachorowania na raka podstawnokomórkowego skóry (BCC).
Choroby skóry
Osoby cierpiące na pewne choroby skóry mogą być bardziej narażone na rozwój nowotworu. Choroby te obejmują zarówno same schorzenia jak i ich leczenie:
- Rogowacenie słoneczne
- Xeroderma pigmentosum (skóra pergaminowata)
- Łuszczyca
- Egzema
Co jeszcze zwiększa ryzyko zachorowania
Zespół Gorlina
Nazywany jest również zespołem znamionowych nabłoniaków podstawnokomórkowych i jest bardzo rzadką dziedziczną chorobą genetyczną. Wpływa na rozwój wielu przypadków raka typu BCC. Zespół Gorlina może pojawić się w rodzinie bez wcześniejszej historii choroby z powodu przypadkowej mutacji genu.
Historia ekspozycji na napromieniowanie UV
Zwiększone ryzyko zachorowania na nieczerniakowego raka skóry zachodzi w okolicy poddanej radioterapii. Obszar ten należy zakrywać i używać kremu z wysokim filtrem UV.
Nieco zwiększone ryzyko zachorowania na raka skóry innego niż czerniak pojawia się również jeśli wystąpiło narażenie na napromieniowanie w miejscu pracy.
Osłabiony układ odpornościowy
Osłabiony układ odpornościowy może zwiększać ryzyko zachorowania na raka skóry w takich przypadkach jak:
przeszczep narządu lub szpiku kostnego i przyjmowanie leków zapobiegających ich odrzuceniu,
- HIV lub AIDS,
- stany zapalne w organizmie, np. choroba zapalna jelit.
Według krajowych wytycznych, pacjentom po przeszczepach zaleca się coroczne wizyty kontrolne u specjalisty w celu monitorowania wszelkich niepokojących objawów skórnych.
Wirus brodawczaka ludzkiego
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest powszechnie występującym wirusem, o kilku różnych typach. Może istotnie wpływać na rozwój raka skóry. Osoby cierpiące na schorzenia wywołane przez HPV mogą być bardziej narażone na jego rozwój. Do chorób tych należą:
- rak szyjki macicy,
- brodawki narządów płciowych (spowodowane przez HPV typu 6 i 11),
- epidermodysplasia verruciformis (syndrom człowieka drzewa).
Choroba Bowena jest bardzo wczesną postacią raka skóry. Czasami może on rozwijać się w okolicy narządów płciowych. Badania nad tym schorzeniem wykazały, że infekcja wirusem HPV może zwiększać ryzyko rozwoju choroby.
Substancje chemiczne
Praca w niektórych zawodach, w tym z wykorzystaniem różnych substancji chemicznych, może zwiększać ryzyko zachorowania na raka skóry. Do substancji tych zaliczyć można:
- smołę węglową,
- sadzę,
- kreozot,
- produkty ropopochodne, takie jak olej mineralny lub olej silnikowy,
- oleje łupkowe,
- arsen.
Inne możliwe przyczyny zachorowania
Historie dotyczące potencjalnych przyczyn zachorowania na nowotwory skóry są często opisywane w mediach, jednak nie wszystkie zawierają treści pochodzące ze sprawdzonych badań. Jeśli takie treści pojawiają się w przekazie medialnym zawsze warto je weryfikować i porównywać z merytorycznymi badaniami w tym zakresie.
Diagnozowanie raka skóry
Lekarz rodzinny zadecyduje, czy potrzebna jest wizyta u specjalisty. Niektórzy lekarze pierwszego kontaktu mają odpowiednie przygotowanie i mogą pomóc w diagnozowaniu i leczeniu niektórych rodzajów nieczerniakowego raka skóry. Oznacza to, że wizyta u specjalisty nie jest konieczna.
Wizyta u lekarza rodzinnego
Powinieneś skontaktować się ze swoim lekarzem pierwszego kontaktu, jeśli zauważysz nietypową lub niepokojącą zmianę na skórze. Nie warto zwlekać z wizytą i działać prewencyjnie. Objawy nie muszą być oznaką nowotworu, jednakże im wcześniej rak zostanie wykryty, tym łatwiej będzie go wyleczyć.
Powinieneś udać się do lekarza, jeśli zauważyłeś u siebie któryś z niepokojących objawów, takich jak:
- skaleczenie lub rana, które nie goją się po upływie 4 tygodni od powstania,
- miejsca lub rany, które bolą, pokrywają się strupami lub krwawią dłużej niż 4 tygodnie,
- obszary, w których skóra uległa uszkodzeniu (owrzodzenia), a które goją się dłużej niż 4 tygodnie bez innej wyraźnej przyczyny.
Podczas wizyty lekarz może zdecydować, czy potrzebujesz dalszych badań i skierowania do specjalisty.
Badania w diagnozowaniu raka skóry
Najczęstszym badaniem służącym do diagnozowania raka skóry jest biopsja, czyli pobranie próbki materiału skórnego z badanego obszaru.
Powinieneś udać się do swojego lekarza rodzinnego, jeśli martwisz się nieprawidłowymi zmianami skórnymi. Twój lekarz może skierować Cię do specjalisty w celu wykonania biopsji, jeśli podejrzewa zmiany nowotworowe.
Ocena stopnia zaawansowania nowotworu
Stopień zaawansowania raka mówi o jego wielkości i miejscu powstania. Pomaga lekarzowi zdecydować, jakiego leczenia wymaga pacjent. Stopień zaawansowania nowotworu wskazuje na ilość komórek nowotworowych w miejscu zmienionym chorobowo. W zależności od rodzaju raka skóry przeprowadza się zróżnicowane badania aby ocenić stopień zaawansowania zmian.
Większość nowotworów podstawnokomórkowych (BCC) nie wymaga oceny stopnia zaawansowania, ponieważ bardzo rzadko dają przerzuty. Stopień zaawansowania określa się jedynie w przypadku bardzo dużych zmian.
W przypadku raka kolczystokomórkowego (SCC) przeprowadza się ocenę stopnia zaawansowania choroby. Dzieje się tak, ponieważ SCC częściej daje przerzuty.
Stopień 0
Stopień 0 jest również nazywany rakiem in situ (przedinwazyjnym).
Stopień ten oznacza, że w danym obszarze pojawiły się komórki rakowe. In situ oznacza, że komórki te nadal znajdują się w miejscu, w którym zaczęły się rozwijać. Zatem komórki zaczęły przekształcać się w raka, ale jeszcze się nie rozprzestrzeniły ani nie wrosły w otaczające je obszary skóry.
Rak kolczystokomórkowy in situ jest również nazywany chorobą Bowena. Choroba Bowena może przekształcić się w nowotwór, jeśli leczenie nie zostanie podjęte. Lekarze opisują ten etap jako przedrakowy lub przedinwazyjny.
Stopień 1
Stopień 1 oznacza, że rak jest we wczesnej fazie rozwoju a zmiana ma średnicę 2 cm lub mniejszą.
Stopień 2
Stopień 2, że zmiana nowotworowa jest większa niż 2 cm średnicy, ale nie większa niż 4 cm.
Stopień 3
Stopień 3 może oznaczać różne rzeczy:
Po pierwsze, może oznaczać, że rak nie dał przerzutów do węzłów chłonnych, ale:
- ma średnicę większą niż 4 cm,
- wrasta w pobliskie kości, powodując niewielkie uszkodzenia,
- wrasta w przestrzeń wokół nerwu (naciek okołonerwowy),
- wrasta w podskórną warstwę tłuszczu (tkanka podskórna),
Po drugie, rak skóry w stadium 3 może też być mniejszy niż 4 cm, ale:
- daje przerzuty do pojedynczego węzła chłonnego po tej samej stronie ciała co zmiana nowotworowa, a węzeł chłonny ma 3 cm lub mniej.
Może też również oznaczać, że zmiana nowotworowa nie przeniknęła przez zewnętrzną powłokę węzłów chłonnych.
Stopień 4
Rak skóry w stopniu 4 może oznaczać, że rak ma dowolny rozmiar i dał przerzuty do jednego lub więcej węzłów chłonnych. Oznacza to, że nowotwór:
- przerósł przez zewnętrzną powłokę jednego z węzłów chłonnych lub;
- daje przerzuty się do więcej niż jednego węzła chłonnego lub;
- daje przerzuty tylko do jednego węzła chłonnego, który jest większy niż 3 cm i mniejszy niż 6 cm albo;
- daje przerzuty do węzłów chłonnych po przeciwnej stronie ciała do ogniska nowotworu.
Lub może to oznaczać, że nowotwór daje przerzuty na:
- szpik kostny lub kości, w tym do dna czaszki – co powoduje uszkodzenie kości.
Lub rak daje przerzuty do:
- innej części ciała, np. do płuc (tzw. przerzuty odległe).
Możliwości leczenia raka skóry
Istnieją różne możliwości leczenia raka skóry, które zależą od:
- rodzaju raka skóry,
- tego, jak odległe są przerzuty,
- tego, gdzie zlokalizowany jest nowotwór,
- stadium raka (jeśli dotyczy).
Przebieg leczenia, jego efekty oraz możliwe skutki uboczne zawsze omawia się z lekarzem.
Przegląd metod leczenia
Głównym sposobem leczenia raka skóry jest zabieg operacyjny. Większość pacjentów poddawanych jest wyłącznie operacji i nie potrzebuje dalszego leczenia. Jednakże w niektórych przypadkach przeprowadzenie zabiegu operacyjnego jest niemożliwe lub wymagane jest dodatkowe leczenie.
Inne, nieoperacyjne metody terapeutyczne obejmują:
- radioterapię,
- środki immunoterapeutyczne,
- terapię fotodynamiczną,
- chemioterapię.
Zabieg operacyjny
Zabieg ten jest zwykle niewielki. Zwykle wykonuje się go w znieczuleniu miejscowym. Lekarz usuwa zmianę wraz z niewielką ilością otaczającej ją tkanki. Czasami, w konsekwencji, pacjentów kwalifikuje się do przeszczepu skóry w zależności od lokalizacji zmiany lub gdy obejmuje ona większy obszar.
Istnieją różne rodzaje zabiegów, które zależą od rozmiaru, lokalizacji i ilości zmian nowotworowych.
Radioterapia
Radioterapia wykorzystuje promienie jonizujące do niszczenia komórek nowotworowych. Wykorzystywana jest w leczeniu zarówno raka podstawnokomórkowego (BCC), jaki i raka kolczystokomórkowego (SCC). Stosowana jest najczęściej, jeśli:
- zmiana obejmuje duży obszar,
- znajduje się na obszarze trudnodostępnym (uniemożliwia to wykonanie zabiegu operacyjnego),
- występują przeciwskazania do operacji,
- ma na celu zmniejszenie ryzyka nawrotu raka po operacji,
- nowotwór daje przerzuty na węzły chłonne.
Immunoterapia
Immunoterapia wykorzystuje naturalne mechanizmy obronne układu odpornościowego organizmu, aby pomóc zwalczać komórki nowotworowe skóry. W przypadku raka skóry można stosować:
- kremy immunoterapeutyczne (immunostymulujące),
- immunoterapię podawaną do krwioobiegu.
Krem immunoterapeutyczny (imikwimod)
Imikwimod w kremie nakłada się miejscowo na leczony obszar skóry. W efekcie, komórki wytwarzają więcej substancji chemicznych, takich jak interferon, które działają niszcząco na komórki nowotworowe.
Kremy immunoterapeutyczne stosuje się w przypadkach łagodzenia objawów raka podstawnokomórkowego lub w terapii rogowacenia słonecznego. Rogowacenie słoneczne to choroba skóry, która z czasem może przekształcić się w raka kolczystokomórkowego.
Immunoterapia podawana do krwioobiegu
Leczenie z użyciem substancji czynnej o nazwie Cemiplimab to rodzaj immunoterapii z zastosowaniem przeciwciał monoklonalnych. Cemiplimab w leczeniu raka kolczystokomórkowego podaje się, jeśli:
- rak rozprzestrzenił się na głębsze warstwy skóry, daje przerzuty na pobliskie węzły chłonne lub do innych części ciała,
- pojawiły się przeciwwskazania dla zabiegu operacyjnego i radioterapii.
Terapia fotodynamiczna
Terapia fotodynamiczna (PDT) wykorzystuje lek, który uwrażliwia skórę na światło. Po zażyciu leku lekarz skupia specjalny rodzaj światła na obszarze, w którym znajduje się ognisko nowotworowe i niszczy komórki rakowe. PDT wykorzystywane jest w leczeniu niektórych typów raka podstawnokomórkowego, choroby Bowena i rogowacenia słonecznego.
Chemoterapia
Chemioterapia wykorzystuje leki przeciwnowotworowe (cytotoksyczne) do niszczenia komórek rakowych. W przypadku raka skóry chemioterapię stosuje się w postaci:
- kremu do leczenia miejscowego, nakładanego bezpośrednio na obszar zmiany nowotworowej.
Rzadko leczy się raka skóry za pomocą chemioterapii podawanej dożylnie (do krwioobiegu).
Chemioterapia w postaci kremu stosowana jest w przypadku:
- rogowacenia słonecznego, aby zapobiec jego przekształceniu w postać nowotworową,
- nowotworów skóry, które występują tylko w górnej warstwie skóry,
- choroby Bowena.
Zazwyczaj chemioterapia w postaci kremu zawiera lek chemioterapeutyczny o nazwie Fluorouracyl (5FU). W przypadku rogowacenia słonecznego, stosowany jest krem 5FU lub krem tirbanibulinowy.
Efekty leczenia nowotworów skóry
Wskaźniki wyleczeń nieczerniakowych raków skóry są bardzo wysokie, zwłaszcza jeśli zmiana zostanie wcześnie wykryta.
Dane statystyczne w leczeniu raka skóry
Ogólne dane statystyczne dotyczące skutecznego leczenia raka skóry wskazują, że rokowania pacjentów są bardzo dobre.
Rak podstawnokomórkowy skóry
Rak podstawnokomórkowy skóry jest niemal całkowicie wyleczalny. Niezwykle rzadko zdarza się, aby dawał on przerzuty do innych obszarów ciała. Śmiertelność z powodu tego rodzaju raka jest bardzo niska. U niewielkiej liczby osób może on jednak nawrócić, co wymaga dalszego leczenia.
Rak kolczystokomórkowy skóry
Większość pacjentów z rakiem kolczystokomórkowym skóry udaje się całkowicie wyleczyć. Niewielka liczba pacjentów choruje na postać raka płaskonabłonkowego, który daje przerzuty do węzłów chłonnych lub innych części ciała. Są to jednak nadal przypadki wyleczalne.
Co wpływa na skuteczność leczenia
Wyleczalność nowotworów skóry zależy przede wszystkim od tego:
- jakiego rozmiaru jest nowotwór,
- jak głęboko jest zlokalizowany,
- gdzie jest zlokalizowany (gdzie rośnie),
- jak szybko rośnie,
- jakiego rodzaju jest to nowotwór.
Jeśli układ odpornościowy pacjenta jest osłabiony z innych powodów medycznych, ryzyko pojawienia się lub nawrotu raka wzrasta. Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące ryzyka nawrotu raka lub dalszych rokowań, porozmawiaj ze swoim lekarzem prowadzącym.
Pielęgnacja skóry po przebytym nowotworze
Przebyty rak skóry zwiększa stopień narażenia na rozwój kolejnych zmian. Dlatego ważne jest, aby obserwować stan skóry i chronić ją podczas przebywania na słońcu.
Samodzielne sprawdzanie stanu skóry
Bardzo ważna jest świadomość tego, jak wygląda zdrowa skóra. Jeśli pojawiają się na niej jakiekolwiek niepokojące zmiany lub możliwe objawy raka skóry należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Skonsultuj się z lekarzem, również w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów w miejscu wcześniej występujących zmian nowotworowych. Pamiętaj, że większość zmian skórnych innych niż czerniak jest skutecznie leczona. Rzadko zdarza się, aby rak skóry we wczesnym stadium powracał.
Jak samodzielnie dbać o ochronę skóry?
Aby chronić skórę, możesz:
- podczas przebywania na słońcu nosić lekkie bawełniane ubrania o gęstym splocie,
- zakładać przewiewne ubrania z długim rękawem i długie spodnie,
- nosić kapelusz z szerokim rondem, który osłania twarz i szyję,
- nosić okulary przeciwsłoneczne, które zapewniają 100% ochronę przed promieniowaniem UV,
- używać kremu z wysokim filtrem – nawet w pochmurny dzień,
- spędzać czas w cieniu, zwłaszcza kiedy słońce jest najsilniejsze,
- nigdy nie korzystać z solarium.
Jak dbać o skórę po leczeniu zmian nowotworowych?
Po przebytym leczeniu raka skóry najważniejsze są wizyty kontrolne. Mają one na celu sprawdzenie stanu skóry oraz rozwianie wszelkich wątpliwości i zmartwień.
Ważne jest, aby regularnie sprawdzać stan swojej skóry i skutecznie chronić ją przed słońcem. Jeśli między wizytami kontrolnymi zauważysz jakiekolwiek niepokojące zmiany, skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzinnym lub specjalistą.
Wizyty kontrolne
Podczas wizyt kontrolnych twój lekarz powinien:
- poszukać oznak nawrotu raka (co jest istotne zwłaszcza w przypadku wielu wczesnych stadiów raka skóry),
- sprawdzić, czy występują jakiekolwiek problemy po przebytym leczeniu,
- zbadać skórę pod kątem oznak nawrotu zmian nowotworowych,
- upewnić się, że wiesz, na co zwrócić uwagę podczas samodzielnego sprawdzania stanu skóry,
- sprawdzić, czy wiesz, jak chronić skórę przed słońcem.
Po przebytym nowotworze skóry zachodzi większe ryzyko ponownego zachorowania.
Częstotliwość badań kontrolnych
To, jak często będziesz potrzebować badań kontrolnych, zależy od prawdopodobieństwa nawrotu choroby. Twój lekarz rodzinny lub specjalista dokona tej oceny na podstawie:
- rozmiaru i głębokości nowotworu pierwotnego,
- rodzaju nowotworu,
- stopnia zaawansowania nowotworu (na podstawie wyglądu komórek w badaniu mikroskopowym),
- działania Twojego układu odpornościowego,
- historii nowotworu skóry.
Niektóre nowotwory skóry mają niskie ryzyko nawrotu. Na przykład, jeśli zdiagnozowany został rak podstawnokomórkowy skóry we wczesnym stadium (BCC) lub kolczystokomórkowy rak skóry niskiego ryzyka (SCC), wskazane jest jedno spotkanie kontrolne, a następne mogą już nie być konieczne.
Bardziej regularne wizyty zalecane są w przypadku raka kolczystokomórkowego (SCC) wysokiego ryzyka nawrotu. Wizyty kontrolne zaleca się co 3 do 6 miesięcy przez okres do 5 lat.