Nowotwór krtani

Rak krtani to nowotwór, który rozpoczyna się w krtani. Jest to częsty typ nowotworu występującego w okolicy głowy i szyi, jednak w ogólnej statystyce nie należy do częstych nowotworów.

Czym jest krtań?

Krtań znajduje się w przedniej części szyi, obejmuje między innymi struny głosowe i służy do wydawania dźwięków. Jako narząd łączy gardło z tchawicą, a w budowie przypomina cienką rurkę o długości około 5 cm (u osób dorosłych).

Funkcje krtani:

• zapobiega przedostawaniu się pokarmu do tchawicy podczas połykania,
• pozwala wdychanemu powietrzu trafiać do i wychodzić z płuc,
• odbywa się w niej produkcja dźwięków służących do mówienia.

Krtań oddziela układ oddechowy i pokarmowy. Podczas wdechu powietrze przepływa przez nos i/lub usta, krtań i tchawicę, a następnie trafia do płuc.

Kiedy przełykamy pokarm, nasze struny głosowe zamykają się, a część krtani zwana nagłośnią zamyka się ciasno tuż nad drogami oddechowymi. Chrząstka ta zatrzymuje pokarm i ślinę przed dostaniem się do płuc podczas połykania, które z kolei umożliwia przedostanie się pokarmu do przewodu pokarmowego przez przełyk i dalej do żołądka.

Struny głosowe to dwa elastyczne pasma tkanki mięśniowej. Podczas mówienia lub oddychania struny głosowe poruszają się razem i osobno. Chronią drogi oddechowe, gdy stykają się w linii środkowej i umożliwiają swobodny przepływ powietrza, gdy są rozdzielone.

Za pomocą różnych rozmiarów szczelin między strunami głosowymi wydawane są dźwięki, które przechodząc przez nasze usta, język i wargi służą do produkcji mowy.

Budowa krtani

Krtań składa się z kilku warstw gładkiej, błyszczącej tkanki zwanej chrząstką, która jest otoczona tkanką włóknistą (tworzącą więzadła). Największą chrząstką krtani jest chrząstka tarczowata, która tworzy jabłko Adama. Jest to uwypuklenie, które widać z przodu szyi. Często jest ona znacznie bardziej zaznaczona u mężczyzn niż u kobiet.

Krtań zbudowana jest z 3 części (pięter):

• górnego – część nadgłośniowa – obszar nad strunami głosowymi zawierający chrząstkę nagłośni,
• środkowego – głośnia – okolica strun głosowych,
• dolnego – część podgłośniowa – część poniżej strun głosowych, zawierająca chrząstkę pierścieniowatą, która sięga do tchawicy.

 Zmiany nowotworowe mogą się pojawić w każdej części krtani.

Gardło dolne

Ta część gardła znajduje się w dolnym odcinku tego narządu. Jest to obszar, który znajduje się bezpośrednio za krtanią. Łączy usta i tylną część nosa z tchawicą i przewodem pokarmowym.

Gardło dolne zbudowane jest z 3 części:

• prawe i lewe zachyłki gruszkowate,
• tylna ściana gardła,
• okolica zapierścienna.

Zmiany nowotworowe tej okolicy są również nazywane rakiem krtani i mogą występować w dowolnej części gardła dolnego, a najczęściej rozwijają się w zachyłkach gruszkowatych. Mają one kształt litery V i znajdują się po obu stronach krtani.

Węzły chłonne

W naszym ciele znajduje się wiele węzłów chłonnych, ale jest ich szczególnie dużo w okolicy szyi. Nazywa się je również węzłami (gruczołami) limfatycznymi. Normalne węzły chłonne to małe, okrągłe gruczoły (czasem kształtem przypominają fasolę), które mają mniej niż 1 cm długości. Są częścią układu limfatycznego, który biegnie przez całe ciało i wypełniony jest płynem limfatycznym.

Gruczoły limfatyczne pomagają kontrolować infekcje, filtrując chorobotwórcze ciała obce w płynie limfatycznym, np. wszelkie bakterie i wirusy. Kiedy dostaną się do organizmu, normalna odpowiedź immunologiczna powoduje, że węzeł chłonny powiększa się i staje się ciepły, zaczerwieniony i wrażliwy.

Węzły chłonne są często pierwszym miejscem, do którego docierają komórki nowotworowe, gdy odrywają się od guza. Dlatego chirurdzy często je usuwają i dokładnie badają, aby sprawdzić, czy nie zawierają komórek rakowych. Wykorzystują te informacje do oceny stopnia zaawansowania nowotworu i podjęcia decyzji dotyczących leczenia.

Jak wysoka jest zachorowalność na nowotwór krtani?

Rak krtani, w porównaniu z innymi chorobami nowotworowymi, występuje stosunkowo rzadko. Dla przykładu – każdego roku w Wielkiej Brytanii diagnozuje się około 2400 zachorowań.

Kto znajduje się w grupie ryzyka zachorowania na raka krtani?

Nowotwór krtani występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Rozpoznaje się go u nich ponad 5 razy częściej.

Podobnie jak w przypadku większości nowotworów, rak krtani występuje częściej u osób starszych niż u osób młodszych. Bardzo niewiele przypadków diagnozuje się u osób poniżej 40 roku życia.

Objawy raka krtani

Chrypka (lub zachrypnięty głos) utrzymująca się dłużej niż 3 tygodnie jest jednym z najczęstszych objawów raka krtani. Inne objawy to:

• ból lub trudności w połykaniu,
• duszności,
• utrata masy ciała.

Im wcześniej zostanie wykryty nowotwór, tym łatwiej go wyleczyć i tym większe prawdopodobieństwo, że leczenie zakończy się sukcesem. Dlatego ważne jest, aby jak najszybciej udać się do lekarza rodzinnego, jeśli zauważymy u siebie niepokojące objawy.

Chrypka lub zmiany w głosie

Chrypka, która nie ustępuje przez ponad 3 tygodnie, może być oznaką raka krtani.

Jest to jeden z najczęstszych objawów. Jednak przyczyny takiego stanu mogą być rozmaite. Jedną z najczęstszych jest ostre zapalenie krtani, które może być jednym z objawów:

• przeziębienia,
• infekcji górnych dróg oddechowych,
• nadużywania głosu.

Palenie może również powodować chrypkę, ponieważ podrażnia błonę śluzową gardła. Inne możliwe przyczyny chrypki to:

• refluks żołądkowy – gdy kwas żołądkowy przedostaje się do przełyku może podrażniać krtań,
• spływanie śluzu z nosa – gdy śluz kapie z tylnej części nosa do gardła. Może się to zdarzyć podczas przeziębienia czy alergii. Powoduje to również kaszel, który często skutkuje ochrypłym głosem,
• alergie,
• problemy z tarczycą,
• urazy mechaniczne gardła.

Chrypka często pojawia się u ludzi wraz z wiekiem i jest to naturalny objaw starzenia się gardła i strun głosowych.

Ból i trudności z połykaniem

Istnieje wiele różnych przyczyn, z powodu których odczuwamy ból i trudności podczas połykania. Możemy wtedy odnieść wrażenie, że:

• coś „stanęło” nam w gardle,
• nie możemy całkowicie połknąć pokarmu,
• odczuwamy ból lub pieczenie podczas połykania pokarmu,
• jedzenie utyka nam w gardle.

Trudności z oddychaniem

Niektóre osoby cierpią z powodu uporczywego kaszlu, który nie ustępuje lub mają trudności z oddychaniem, a ich oddech jest głośny i świszczący (fachowa nazwa to świst oddechowy).

Utrata wagi

Utrata masy ciała jest częstym objawem wielu nowotworów, w tym zaawansowanego raka krtani i gardła dolnego. Jest jednak bardzo mało prawdopodobne, aby był to jedyny objaw choroby. Do utraty wagi dochodzi także, ponieważ jemy mniej z powodu bólu lub trudności w połykaniu występujących podczas spożywania posiłków.

Inne objawy

Pozostałe objawy, które mogą wskazywać na raka krtani, to:

• uczucie, że mamy „gulę” w gardle,
• nieświeży (często wręcz cuchnący) oddech – halitoza,
• ból ucha, który nie ustępuje (objaw ten występuje stosunkowo rzadko).

Kiedy należy udać się na wizytę u lekarza?

Należy jak najszybciej umówić się na wizytę, jeśli:

• chrypka utrzymuje się przez ponad 3 tygodnie,
• nastąpiła utrata wagi – od 4 do 5 kg (lub więcej) w krótkim czasie i nie była spowodowana stosowaniem żadnej specjalnej diety,
• odczuwamy duszności lub kaszel, który nie ustępuje lub oddech staje się świszczący,
• odczuwamy ból lub trudności podczas połykania,
• obserwujemy inne niepokojące objawy, które są nietypowe lub nie ustępują.

Nawet jeśli opisywane objawy nie wskazują na nowotwór, wizyta u lekarza jest zalecana.

Czynniki ryzyka i przyczyny zachorowania na raka krtani

Ryzyko zachorowania na raka zależy od wielu czynników, takich jak:

• wiek,
• geny,
• styl życia,
• czynniki środowiskowe.

Wszystko, co może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka, nazywa się czynnikiem ryzyka.

Rak krtani jest rzadkością w krajach zachodnich. Istnieje jednak kilka czynników, o których wiadomo, że zwiększają ryzyko zachorowania. Wystąpienie któregokolwiek z poniższych czynników ryzyka nie oznacza natomiast, że na pewno zachorujemy na raka krtani.

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania

Wiek

Podobnie jak w przypadku większości nowotworów, rak krtani występuje częściej u osób starszych niż u osób młodszych. Istnieje bardzo niewiele przypadków wystąpienia choroby u osób poniżej 40 roku życia.

Płeć

Nowotwór krtani występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Rozpoznaje się go ponad 5 razy częściej u mężczyzn. Nie wiadomo dokładnie, dlaczego tak jest, możliwe jednak, że mężczyźni częściej niż kobiety palą papierosy i piją alkohol.

Palenie papierosów

Podczas palenia, zawierający szkodliwe substancje chemiczne dym papierosowy, przechodzi przez krtań zanim trafi do płuc. Palenie tytoniu (papierosy, fajki, cygara) zwiększa ryzyko zachorowania na raka krtani. Jest to jeden z głównych czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka krtani w świecie zachodnim.

Ryzyko zachorowania na raka wzrasta, im dłużej palisz i im więcej papierosów wypalasz dziennie.

Picie alkoholu

Picie alkoholu zwiększa ryzyko raka krtani. Łączenie palenia i picia dodatkowo zwiększa ryzyko zachorowania.

Narażenie na substancje chemiczne

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) wymienia wszystkie substancje rakotwórcze (kancerogenne), które przyczyniają się do powstawania nowotworów u ludzi. Poniższe substancje mają udowodniony wpływ na zwiększenie ryzyka zachorowania na raka krtani:

• kwaśne mgły powstające podczas niektórych procesów produkcyjnych,
• azbest – wszystkie rodzaje.

Historia nowotworu w rodzinie

Osoby, u których u krewnego pierwszego stopnia zdiagnozowano raka okolic głowy i szyi, mają zwiększone ryzyko zachorowania na raka krtani w porównaniu z osobami, u których krewnych takiego przypadku nie stwierdzono. Krewnymi pierwszego stopnia są rodzice, rodzeństwo lub dzieci.

Niska odporność

Układ odpornościowy naszego organizmu ma za zadanie zwalczać infekcje. Niektóre choroby i leki mogą ten układ osłabiać. Badania pokazują, że ryzyko raka krtani wzrasta, jeśli:

• chorujesz na HIV lub AIDS,
• przyjmujesz leki hamujące układ odpornościowy, np. po przeszczepie narządu.

Historia choroby nowotworowej

Jeśli w przeszłości chorowałeś na określone nowotwory, ryzyko zachorowania na raka krtani wzrasta. Może to wynikać ze wspólnych czynników ryzyka, takich jak obecność wirusa HPV, palenie oraz picie alkoholu. Historia wcześniejszej choroby nowotworowej obejmuje:

• nowotwory okolic głowy i szyi, które nie wystąpiły w krtani,
• raka płuc,
• raka przełyku,
• raka pęcherza,
• raka szyjki macicy.

Infekcje

Ryzyko zachorowania na raka krtani jest dwukrotnie wyższe u osób zakażonych Helicobacter pylori, w porównaniu do osób, u których bakteria nie występowała. Helicobacter pylori to rodzaj bakterii atakującej żołądek, której występowanie może prowadzić również do powstawania wrzodów żołądka.

Problemy zdrowotne zwiększające ryzyko

Choroba refluksowa przełyku

Ryzyko raka krtani jest ponad dwukrotnie wyższe u osób z chorobą refluksową przełyku. Jest to często występująca przypadłość, w której kwas żołądkowy cofa się z żołądka właśnie do przełyku. Choroba ta nazywana jest również refluksem żołądkowo-przełykowym lub po prostu refluksem.

Dysplazja krtani

Rak krtani rozwija się u 14 na 100 (14%) osób z dysplazją krtani. Dysplazja krtani jest stanem przedrakowym. Ryzyko raka krtani wzrasta wraz z cięższą postacią dysplazji.

Czynniki, które mogą mieć wpływ na zachorowanie

Dieta

Istnieją pewne dowody sugerujące, że dieta uboga w owoce i warzywa może zwiększać ryzyko zachorowania na raka krtani. Około 45 na 100 (45%) przypadków raka krtani diagnozowanych np. w Wielkiej Brytanii jest związanych z niedostateczną ilością owoców i warzyw w codziennej diecie.

Zakażenie wirusem HPV

Skrót HPV oznacza wirusa brodawczaka ludzkiego. Jest to częsta infekcja, która u większości osób nie powoduje żadnych problemów i ustępuje samoistnie.

Niektóre badania sugerują jednak, że HPV16 jest powiązany z rakiem krtani, ale potrzebne są dalsze działania w tym zakresie. Jest on częstą przyczyną innych typów nowotworów okolic głowy i szyi, ale jego związek z rakiem krtani jest stosunkowo rzadki.

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) traktuje HPV jako ograniczony czynnik ryzyka zachorowania na raka krtani.

Narażenie na inne substancje chemiczne

Niektóre substancje mogą zwiększać ryzyko zachorowania raka krtani. Wśród nich znajdują się:

• substancje stosowane w przemyśle produkcji gumy,
• bierny dym tytoniowy – bierne palenie oznacza, że wydychamy dym z papierosów, które ktoś pali w naszej obecności,
• iperyt siarkowy – rodzaj gazu używanego w działaniach wojennych.

Inne możliwe przyczyny zachorowania

Wiele informacji o potencjalnych przyczynach zachorowania na raka krtani często pojawia się w mediach, jednak nie zawsze wszystkie te wiadomości poparte są wierzytelnymi badaniami. Być może słyszałeś o przyczynach, których tutaj nie uwzględniliśmy. Wynika to z faktu, że albo nie ma na ich temat żadnych słusznych dowodów, albo nie zostały jeszcze dokładnie zbadane.

Rodzaje raka krtani

Rodzaj nowotworu oznacza typ komórki, w której się rozpoczął. Stopień (stadium) choroby to opis wyglądu komórek nowotworowych.

Nowotwory, które rozpoczynają się w tkance nabłonkowej (rak płaskonabłonkowy)

Typ ten dotyczy większości przypadków raka krtani. Rak rozwija się w komórkach płaskonabłonkowych, które pokrywają powierzchnię nagłośni, strun głosowych i innych części krtani.

Nowotwory, które rozpoczynają się w komórkach gruczołów (gruczolakorak)

Gruczolakorak jest rzadki w porównaniu z rakiem płaskonabłonkowym krtani. Rozpoczyna się w komórkach gruczolakowych, które są rozproszone po powierzchni krtani. Komórki gruczolakowe to komórki gruczołowe, które wytwarzają śluz.

Inne rodzaje nowotworów zlokalizowanych w krtani

Wśród nowotworów krtani spotkać można również inne rzadsze typy.

Mięsaki krtani są niezwykle rzadkie. Są to nowotwory, które rozpoczynają się w tkance łącznej. Tkanka łączna to tkanka wspierająca budowę wielu części ciała, takich jak kości, mięśnie i nerwy. Chrząstka jest taką tkanką w krtani. Nowotwory, które rozwijają się w chrząstce, nazywane są chrzęstniakomięsakami.

Możliwe jest również zachorowanie na chłoniaka krtani lub plazmocytomę krtani (szpiczak mnogi). Szpiczak to rodzaj nowotworu krwi.

Nienowotworowe zmiany w krtani

Wiele chorób krtani nie jest nowotworem. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów:

Przewlekłe zapalenie krtani

Przewlekłe zapalenie krtani lub obrzęk błony śluzowej krtani są zwykle spowodowane przez:

• palenie – krtań jest podrażniona dymem papierosowym, co powoduje stan zapalny,
• refluks żołądkowy – kwas z żołądka przedostaje się do przełyku i podrażnia błonę śluzową,
• spływanie śluzu z nosa – gdy śluz z tylnej części nosa spływa po ścianie gardła,
• nadwyrężanie głosu – może występować u osób, które często używają głosu z przyczyn zawodowych, na przykład artystów estradowych, nauczycieli czy trenerów sportowych.

Twój lekarz rodzinny doradzi jak radzić sobie z przewlekłym zapaleniem krtani. Aby wykluczyć ryzyko zapalenia krtani spowodowane zmianami nowotworowymi, lekarz może również zaproponować biopsję (pobranie wycinka) narządu.

Zmiany łagodne

Zmiany, które nie są rakiem, nazywane są guzami lub zmianami łagodnymi. Mogą powodować objawy podobne do raka krtani. Istnieje kilka rodzajów rzadkich łagodnych guzów krtani, w tym:

• guzy olbrzymiokomórkowe,
• guzy ziarnistokomórkowe,
• łagodne guzy mięśni (mięśniaki prążkowanokomórkowe i mięśniaki gładkokomórkowe),
• łagodne zmiany w obrębie nerwów (nerwiaki),
• lub obrzęk Reinkego (obrzęk części struny głosowej zwanej fałdem głosowym).

Guzki krtaniowe

Powstające guzki to inaczej przerost tkanki, z której zbudowane są struny głosowe i mogą być spowodowane paleniem, refluksem żołądkowym czy nadwyrężaniem głosu. Są częstszą przyczyną chrypki. Leczenie guzków zależy od:

• przyczyny ich wystąpienia,
• wielkości guzków,
• problemów, jakie powodują.

Najczęstsze metody leczenia guzków obejmują:

• zabieg operacyjny, w przypadku większych zmian,
• terapię logopedyczną,
• leczenie refluksu żołądkowego (jeśli jest ich przyczyną).

Brodawczaki

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) może powodować narośla na krtani przypominające brodawki. Nie jest to nowotwór a brodawczak (lub narośl brodawkowata). Brodawczaki mogą przekształcić się w raka krtani, ale zdarza się to bardzo rzadko.

Leczenie raka krtani

Pośród metod leczenia najczęściej wyróżnia się zabiegi operacyjne, chemioterapię, radioterapię lub kombinację opisywanych metod.

Metody leczenia raka krtani

Zespół lekarzy i specjalistów omawia z pacjentem wybór najskuteczniejszego leczenia i dalszej opieki. Często w skład takiego zespołu (zwanego multidyscyplinarnym) wchodzą:

• wyspecjalizowani chirurdzy okolic głowy i szyi,
• specjaliści medycyny onkologicznej okolic głowy i szyi (lekarze specjalizujący się w farmakoterapii nowotworów),
• specjaliści onkolodzy kliniczni okolic głowy i szyi (lekarze specjalizujący się w radioterapii i farmakoterapii nowotworów),
• radiolodzy (lekarze specjalizujący się w wykonywaniu i odczytywaniu zdjęć rentgenowskich),
• pielęgniarki specjalizujące się w chorobach okolic głowy i szyi,
• terapeuci mowy i języka (np. logopedzi),
• dietetycy,
• pracownicy socjalni, psychologowie,
• dentyści,
• histopatolodzy (lekarze, którzy badają narządy, tkanki i komórki oraz ich podłoże genetyczne w celu postawienia diagnozy).

Wybór metody leczenia zależy od:

• typu raka krtani,
• lokalizacji zmiany nowotworowej,
• tego, jak daleko zmiana się rozrosła lub rozprzestrzeniła (stadium choroby),
• wyglądu zmienionych nowotworowo komórek pod mikroskopem (stopień choroby),
• ogólnego stanu zdrowia i poziomu sprawności pacjenta.

Twój lekarz omówi z tobą proponowane leczenie, jego korzyści i możliwe skutki uboczne.

Podjęcie decyzji o leczeniu nowotworu krtani

W niektórych sytuacjach wybór metod leczenia może nie być możliwy. Lekarze decydują, które leczenie będzie najlepsze dla pacjenta. Twój lekarz może dać ci wybór, zwłaszcza jeśli zmiana jest wczesna i niewielkich rozmiarów. Na przykład może zasugerować przezustną chirurgię laserową (resekcję endoskopową) lub radioterapię. Efekty tego typu zabiegów jak i radioterapii są bardzo podobne.

Twój lekarz omówi z tobą ryzyko i korzyści wynikające z wyboru różnych metod leczenia. Często stosuje się również kombinację (łączenie) różnych zabiegów, które przeprowadzają lekarze z zespołu multidyscyplinarnego.

Przegląd metod leczenia

Pacjenci chorzy na raka krtani mogą być leczeni przy wykorzystaniu następujących metod:

• zabiegi chirurgiczne,
• radioterapia,
• chemioterapia,
• chemioterapia z radioterapią (chemioradioterapia)
• celowany lek przeciwnowotworowy.

Dobór metod leczenia nowotworu krtani w zależności od stadium choroby

Stopień 0 (in situ)

Chirurg może całkowicie usunąć nieprawidłowy obszar podczas biopsji, lub może przeprowadzić zabieg laserowy. Jeśli komórki nowotworowe powrócą, stosuje się ponownie zabieg laserowy lub radioterapię.

Stopień 1 i 2

Leczenie może polegać na:

• przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego z użyciem lasera w celu usunięcia nowotworu przez jamę ustną (transoralna lub przezustna chirurgia laserowa),
• operacji usunięcia części krtani (częściowa laryngektomia),
• radioterapii.

Jeśli zmiana nowotworowa znajduje się powyżej strun głosowych (część nadgłośniowa), chirurg przeprowadzający zabieg dokłada wszelkich starań, aby chronić struny głosowe.

Jeśli lekarz uzna, że istnieje ryzyko nawrotu raka, może zaproponować dodatkową radioterapię po operacji.

Stopień 3

W tej sytuacji najczęściej stosuje się połączenie chemioterapii z radioterapią (chemioradioterapię). Mogą istnieć powody, dla których pacjent nie może poddać się chemioterapii. Na przykład ze względu na inne współwystępujące schorzenia. W takim przypadku, zamiast chemioterapii stosuje się celowany lek przeciwnowotworowy lub samą radioterapię.

Zamiast chemioradioterapii można także poddać się operacji. Chirurg może użyć lasera do usunięcia nowotworu przez usta (przezustna chirurgia laserowa) lub przeprowadzić operację usunięcia części krtani (częściowa laryngektomia). Chirurg prawdopodobnie usunie również węzły chłonne, lub skieruje pacjenta na radioterapię węzłów.

Jeśli zmiana nowotworowa znajduje się w obszarze poniżej strun głosowych (część podgłośniowa), zastosowana może być operacja usunięcia całej krtani (całkowita laryngektomia). Następnie stosuje się radioterapię, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby. Czasami stosowana jest jedynie radioterapia.

Stopień 4

W tym przypadku najczęściej stosowanymi metodami leczenia są radioterapia z chemioterapią lub celowanym lekiem przeciwnowotworowym. Może to oznaczać uniknięcie operacji usunięcia krtani.

W przypadku konieczności zastosowania operacyjnego usunięcia krtani (laryngektomii) usuwane są również sąsiednie węzły chłonne. Po zabiegu często stosuje się również radioterapię oraz chemioterapię.

Często radioterapię i chemioterapię stosuje się przed zabiegiem operacyjnym aby zmniejszyć rozmiar zmiany nowotworowej.

Nawracający nowotwór krtani

Dalsze leczenie zależy od tego, jakie metody zastosowano za pierwszym razem.

Przed rozpoczęciem leczenia lekarz może pobrać kolejną próbkę tkanki  za pomocą biopsji. Dzieje się tak, ponieważ czasami trudno jest stwierdzić, czy nowy guzek w leczonym obszarze to blizna, czy powracający nowotwór.

Jeśli rak powróci po radioterapii, lekarz prawdopodobnie zasugeruje operację usunięcia krtani (całkowita laryngektomia).

W przypadku nawrotu nowotworu przeprowadza się ponowną radioterapię, czasem i chemioterapię lub leczenie celowane.

Zabiegi operacyjne w leczeniu nowotworu krtani

Głównymi rodzajami zabiegów operacyjnych przeprowadzanych w przypadku raka krtani są operacje laserowe przez usta, usunięcie krtani oraz węzłów chłonnych.

Kiedy stosuje się zabiegi operacyjne?

Zabieg operacyjny stosuje się jako:

• metodę leczenia choroby za pomocą usunięcia zmiany nowotworowej,
• metodę leczenia zmiany nowotworowej, która powraca po radioterapii,
• potrzebę złagodzenia objawów choroby (chirurgia paliatywna).

Decyzja o zabiegu operacyjnym zależy od stadium choroby i umiejscowienia zmiany nowotworowej.

Decyzję o przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego podejmuje się w oparciu o wyniki badań pacjentów. Czasami, dopiero podczas zabiegu, lekarz jest w stanie dokładnie stwierdzić w jakim stadium jest choroba.

Na czym polega operacja?

Operacja raka krtani może być poważnym zabiegiem. Wszystkie rodzaje operacji wykonywane są w znieczuleniu ogólnym. Zwykle operacja raka we wczesnym stadium odbywa się przez usta (chirurgia endoskopowa). Czasami zabieg przeprowadza się również za pomocą tzw. transoralnej chirurgii robotycznej (w skrócie TORS).

Chirurgia laserowa przez usta (resekcja endoskopowa)

Zabieg ten nazywany jest również:

• przezustną mikrochirurgią laserową (ang. skrót TLM)
• przezustną resekcją krtani (ang. skrót TORL)

Terapia PTD

Terapię fotodynamiczną (PDT) można również stosować w leczeniu wczesnego stadium raka krtani lub pojawienia się komórek przedrakowych. Przed zabiegiem PDT pacjentowi podawany jest zastrzyk leku, który uwrażliwia komórki raka krtani na światło lasera. PDT może być również stosowana do kontrolowania objawów zaawansowanego raka krtani.

Usunięcie części krtani (laryngektomia częściowa)

Częściową laryngektomię stosuje się najczęściej w przypadku wczesnej postaci nowotworu krtani lub raka, który powrócił po przebytym wcześniej leczeniu (tzw. rak nawracający).

Jak przebiega operacja nowotworu krtani?

Zabieg ten nazywa się również otwartą częściową laryngektomią, ponieważ w trakcie operacji chirurg nacina szyję i usuwa część krtani. Chirurgia przez usta (chirurgia endoskopowa) staje się coraz bardziej powszechną metodą wykorzystywaną w zabiegach usunięcia części krtani.

Podczas zabiegu zachowana zostaje przynajmniej część jednej struny głosowej. Zwykle nadal można mówić,  ale głos może wydawać się dość ochrypły lub słaby.

W trakcie operacji chirurg wycina również otwór w szyi, przez który pacjent oddycha. Otwór ten nazywa się tracheostomią. Tracheostomia umożliwia również wygojenie krtani po operacji.

Większość pacjentów po częściowej laryngektomii ma założoną tymczasową tracheostomię. Po krótkim okresie rekonwalescencji usuwa się rurkę tracheostomijną, a powstały otwór stopniowo się zabliźnia. Po jego zamknięciu można znów zacząć mówić naturalnie. Niektórzy pacjenci potrzebują stałej tracheostomii, jednak jest to sytuacja stosunkowo rzadka.

Usunięcie krtani (laryngektomia całkowita)

Czasami podczas zabiegu operacyjnego chirurg wycina całą krtań aby usunąć większą zmianę nowotworową. Nazywa się to całkowitą laryngektomią. Podczas zabiegu może również dojść do usunięcia części gardła. Gardło to obszar, który zaczyna się tuż za nosem i kończy na szczycie tchawicy i przewodu pokarmowego.

Krtań jest naturalnym połączeniem między jamą gębową a płucami. Po jej usunięciu połączenie to przestaje istnieć. Zazwyczaj więc chirurg łączy koniec tchawicy z otworem w szyi, przez który pacjent od tej pory oddycha. Nazywa się to tracheostomią. Po całkowitej laryngektomii stomia ta zostaje umieszczona w szyi na stałe.

Mówienie po usunięciu krtani (laryngektomii)

Bez strun głosowych i z tracheostomią pacjenci nie są stanie normalnie mówić, co jest bardzo trudnym do zaakceptowania stanem. Istnieje jednak kilka sposobów, które pomogą w wydawaniu dźwięków i dzięki którym można ponownie nauczyć się mówić.

Konsultacja logopedyczna przed i po operacji, ma na celu omówienie różnych sposobów komunikowania się po usunięciu krtani.

Usunięcie węzłów chłonnych (operacja szyi)

Chirurg badając okolice krtani, może zdecydować o usunięciu niektórych węzłów chłonnych. Może to być poważny zabieg, który jednak w znacznym stopniu zmniejsza ryzyko nawrotu raka.

Wizyty kontrolne po przebytym leczeniu

Kontrolne wizyty to seria spotkań i badań, które odbywają się w celu obserwowania stanu zdrowia pacjenta po przebytym leczeniu oraz ewentualnego wykrycia oznak nawrotu lub rozprzestrzeniania się (przerzutów) choroby.

Wizyty kontrolne

Regularne wizyty kontrolne mogą odbywać się osobiście lub w niektórych przypadkach w ramach teleporady.

Na początku, wizyty te mają na celu upewnienie się, że pacjent wraca do zdrowia po przebytym leczeniu. Następnie lekarz bada pacjenta pod kątem oznak długotrwałych skutków ubocznych przebytego leczenia i, co najważniejsze, sprawdza, czy nie ma oznak nawrotu choroby. Wizyty kontrolne są również dobrą okazją do wyrażenia wszelkich obaw dotyczących naszego stanu zdrowia.

Być może konieczny będzie powrót do szpitala na spotkanie z logopedą, zwłaszcza po przebytej operacji usunięcia krtani. Wizyt te umawiane są telefonicznie lub w przychodni pacjenta.

Twój lekarz lub pielęgniarka zbada Cię podczas każdej wizyty. Na pewno zapytają jak się czujesz, czy zauważasz u siebie jakieś niepokojące objawy lub skutki uboczne. Podczas niektórych wizyt przeprowadzane są również dodatkowe badania kontrolne.

Badania kontrolne

Podczas wizyt kontrolnych lekarz przeprowadza serię badań. Jednym z nich jest endoskopia przeznosowa. Elastyczna rurka zostaje umieszczona w nosie i gardle, aby lekarz mógł obejrzeć Twoją krtań lub obszar, w którym zmiana nowotworowa znajdowała się przed operacją.

Podczas badania kontrolnego

W przypadku jakichkolwiek obaw dotyczących stanu zdrowia pacjenta, lekarz może kontrolnie zlecić:

• badania krwi,
• badanie rentgenowskie,
• tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny szyi,
• badanie PET-TK,
• badanie ultrasonograficzne.

Jak często należy umawiać się na wizyty kontrolne?

Na początku wizyty kontrolne powinny się odbywać mniej więcej co 6 tygodni w pierwszym roku od zakończonego leczenia, które przeszedł pacjent. Później, jeśli widać poprawę, stopniowo stają się one coraz rzadsze. Dokładny termin wizyt kontrolnych zależy od lekarza prowadzącego i jego opinii, który z reguły proponuje spotkania:

• co 4 do 8 tygodni przez pierwszy rok,
• co 2 do 3 miesięcy przez drugi rok,
• co 3 do 4 miesięcy przez trzeci rok,
• co 6 miesięcy przez czwarty rok,
• następnie raz w roku, jeśli będzie to konieczne.